JOE MEEK

Legendary Producers

Το έπος του Joe Meek δεν είναι μόνο η δημιουργία ενός ουσιαστικού κεφάλαιου στην ιστορία της cult rock, αλλά και ενός στην ιστορία του cult σινεμά επίσης. Στην κορύφωση της πλοκής βρίσκεται η ιστορία ενός πρωτοπόρου παραγωγού που ανέλαβε μία ολόκληρη στάσιμη Αγγλική βιομηχανία δίσκων και έγινε ο πρώτος αναγνωρισμένος παραγωγός, αρνούμενος να εργαστεί μέσα σε ένα παγιωμένο στουντιακό σύστημα, προτιμώντας να καταστρώσει και να ηχογραφήσει όλα τα είδη των απίστευτων ποπ ήχων στο μικρό διαμέρισμά του στο Λονδίνο. Για προσωπικό χρώμα υπήρχε η εμμονή του με το απώτερο διάστημα και τον αποκρυφισμό, τα οποία έγιναν δίδυμες εμπνεύσεις για τα αμίμητα ηλεκτρονικά ηχητικά εφέ που κοσμούν πολλούς από τους πιό επιτυχημένους δίσκους του. Για λίγο σκανδαλισμό, υπήρχε η ομοσεξουαλικότητά του, η οποία έπρεπε να καταπιεστεί σε μία εποχή, στην οποία το να είναι κάποιος ομοφυλόφιλος στην Αγγλία ήταν έγκλημα. Ελάχιστα, ίσως και κανένα στούντιο του Χόλιγουντ τότε, δεν θα έδινε το πράσινο φως σε μία ταινία που τελειώνει με τέτοια λάμψη παράλογης βίας. Η αληθινή ιστορία της ζωής του Joe Meek, ωστόσο έφτασε πολύ κοντά σε αυτό την 3 Φεβρουαρίου του 1967, όταν έχοντας δεινοπαθήσει από προσωπικά και οικονομικά προβλήματα, πυροβόλησε την σπιτονοικοκυρά του και αρκετά λεπτά αργότερα έστρεψε το όπλο στον εαυτό του. Ήταν η έκτη επέτειος του θανάτου ενός από τους ήρωές του, του Buddy Holly. Λιγότερα από πέντε χρόνια πριν, ο Meek είχε βρεθεί στην κορυφή του κόσμου, όταν το περίλαμπρο επίτευγμά του, το instrumental "Telstar" των Tornados, το οποίο έγραψε και έκανε την παραγωγή, έφτασε στην 1η θέση των Αγγλικών charts. Σύντομα μετά από τότε διπλασίασε την επιτυχία, επιτυγχάνοντας 1η θέση και στα Αμερικανικά charts, σηματοδοτώντας το 1ο Αγγλικό τραγούδι που έγινε νο1 στην Αμερική, περισσότερο από ένα χρόνο πριν οι Beatles δώσουν το παράγγελμα για την Αγγλική εισβολή.

The Tornados - Telstar (1962)

Με τα διαστημικά βουητά και τα μπιπ, το "Telstar" θεωρείται από πολλούς ως μία one-shot καινοτομία. Αλλά στην πραγματικότητα ήταν μόνο ένα από τα εκατοντάδες κομμάτια, στα οποία ο Meek έσπρωξε τον τεχνολογικό εξοπλισμό των πρώιμων στούντιο του '60 στα όρια, παράγοντας ήχους όχι από αυτό τον κόσμο, που δεν ήταν απλώς μπροστά από την εποχή τους, αλλά έχει αποδειχτεί στην ουσία αδύνατο να αντιγραφούν. Ο Meek είχε παλέψει να δημιουργήσει μία εξωγήινη ατμόσφαιρα από τότε που, σαν έφηβος τοποθέτησε ηχεία στην κερασιά του πατρικού του σπιτιού, για να διώξει τα πουλιά και όταν έφτιαξε την πρώτη τηλεόραση στην πόλη του. Το 1950 δούλευε στο Λονδίνο σαν μηχανικός εξισορρόπησης ήχου, ενοχλώντας τους παραδοσιακούς φύλακες των Αγγλικών στούντιο πειραματιζόμενος με την παραμόρφωση και βάζοντας με κόλλα μικρόφωνα μέσα στην μπότα των ντραμς. Το 1960 ήταν έτοιμος να τραβήξει δική του γραμμή, ιδρύοντας την δική του δισκογραφική που την είπε Triumph. Όταν η Triumph δεν θα μπορούσε να επιβιώσει, τράβηξε ανεξάρτητη πορεία ολοκληρωτικά ξεκινώντας μία εταιρεία παραγωγής δική του. Θα ηχογραφούσε μουσική στο διαμέρισμά του που βρισκόταν στο 304 Holloway Road στο Βόρειο Λονδίνο, πάνω από ένα μαγαζί με δερμάτινα και θα νοίκιαζε τις master tapes στις δισκογραφικές. Για να εκτιμήσει κάποιος πλήρως την έκταση των καινοτομιών του Meek, πρέπει να καταλάβει πόσο ριζοσπαστικό ήταν να λειτουργείς εκτός της δομημένης ιεραρχίας των στούντιο το 1960. Αυτό ξέρετε ήταν πολύ-πολύ πριν η chic λέξη ΄indie' μπεί στην μουσική πραγματικότητα.

Οι δίσκοι γίνονταν στα επαγγελματικά στούντιο, που επέβλεπαν μέλη των λιγοστών ιδρυμένων μεγάλων δισκογραφικών της Αγγλίας. Αναφορικά με αυτό ο Meek ήταν το Αγγλικό ισοδύναμο του Phil Spector στην Αμερική. Τόσο εκκεντρικοί για να δουλέψουν μέσα στις δομές της mainstream μουσικής και οι δύο επέλεξαν να κατασκευάσουν τους ήχους που άκουγαν μέσα στο κεφάλι τους, κάνοντας το δικό τους με τους δικούς τους όρους. Σήμερα ο όρος "ανεξάρτητος παραγωγός" είναι κοινότοπος. Αν και δεν ήταν οι μόνοι, ο Spector και ο Meek ήταν οι πρώτοι από τους μεγάλους ανεξάρτητους rock παραγωγούς που έζησαν με τους δικούς τους κανόνες. Καθώς κάποιοι θα άρχιζαν τις συγκρίσεις ανάμεσα στο Wall-of-Sound του Phil Spector και τις εντυπωσιακές παραγωγές του Meek, μόνο η ομοιότητα μεταξύ τους εκτείνεται τόσο πολύ. Ο Spector ενδιαφερόταν να στολίσει τα soulful pop-rock κομμάτια του και τους ερμηνευτές με συμφωνική ενορχήστρωση. Η παραγωγή και η σύνθεση ήταν σημαντικές, αλλά όχι περισσότερο από τις λέξεις και τη μουσική, συχνά παρεχόμενες από κορυφαίους τραγουδοποιούς του Brill Building (όπως και από τον ίδιο τον Spector). Για τον Meek, τα διακοσμητικά εφέ συχνά ήταν η ουσία του δίσκου. Ένα εφηβικό είδωλο "της σειράς", βαρετοί ορχηστρικοί τόνοι, απομιμήσεις του Buddy Holly, ακόμα και παράξενο σκληρό R&B, το υλικό δεν έπαιζε τόσο ρόλο, όσο ο ΗΧΟΣ και τα φουτουριστικά εφέ με τα οποία το "έντυνε". Για να πετύχει αυτό, ο Meek έκανε τις φωνές και τα όργανα να ακούγονται όπως τίποτα άλλο στον πλανήτη. Γυναικεία χορωδία που έκανε backup ακουγόταν σαν φαντάσματα που ουρλιάζουν. Τα ντραμς ακούγονταν σαν στρατεύματα που κάνουν παρέλαση (και στην πραγματικότητα αυτό το εφέ συχνά το δημιουργούσε έχοντας τους μουσικούς και όποιον άλλο ήταν εκεί γύρω να χτυπούν τα πόδια τους στα πατώματα και τις σκάλες). Έβαλε καρφίτσες στα σφυράκια του πιάνου για να δημιουργήσει έναν παραμορφωμένο χόνκι-τονκ ήχο. Έβαζε τα φωνητικά μέσα από διαδικασίες με πολλές ταχύτητες για να κάνει τους τραγουδιστές να ακούγονται σαν διαστημικά πλάσματα. Τα όργανα είχαν ένα μεταλλαγμένο τρεμάμενο τόνο που έμοιαζε με αυτόν που βγαίνει από τα όργανα ατμού που έχουν στο τσίρκο. Οι ηλεκτρικές κιθάρες έγιναν σμήνος μελισσών. Και κάθε τι συμπιεζόταν και περιοριζόταν τόσο πολύ, δίνοντας στο τελικό προιόν μία ηλεκτρονική λάμψη του εικοστού πρώτου αιώνα. Οι περισσότεροι από τους δίσκους του Meek ωστόσο δεν ήταν πειραματικές ασκήσεις. Ήταν pop τόνοι, που στόχευαν σε νεανικό κοινό, με λιγοστή επιρροή από blues/soul που θα χαρακτήριζε την Αγγλική εισβολή των μέσων της δεκαετίας του '60. Οι προτιμήσεις του Meek κυμαίνονταν από σιροπιαστές μπαλάντες ή πολύ γλυκό pop-rock, μερικές φορές στο καλούπι του Buddy Holly. Χιτς από διάφορα ορχηστρικά γκρουπ και εφηβικά είδωλα (με πιό αξιοσημείωτο τον John Leyton) του έδωσαν ένα δίσκο, αλλά ο Meek δεν έγινε γίγαντας της βιομηχανίας μέχρι το "Telstar" το 1962. Με τα βουητά και τους εξωγήινους ήχους στην εισαγωγή και στο τέλος και με ένα τόνο που κυριαρχείτο από γκλισάντο σαν να προέρχονται από harpsichord και τους αιχμηρούς τόνους του Clavioline (πρόδρομος του αναλογικού συνθισάιζερ), το "Telstar" προσδοκούσε στοιχεία της ψυχεδέλειας γεμάτα τέσσερα έως και πέντε χρόνια, πριν ο όρος έρθει στο χώρο. Ο Meek είχε πειραματιστεί με τα εφέ από το διάστημα για χρόνια. Πράγματι το 1960 ηχογράφησε ένα ολόκληρο (και λίγο ανόητο) LP με τέτοιο υλικό, βασισμένο γύρω από ένα ασαφές concept (concept άλμπουμ το 1960!!!) της ζωής πάνω στη σελήνη (μόνο να σκεφτείτε ότι αυτό έγινε γύρω στα δέκα χρόνια πριν το Apollo 11).

Joe Meek and the Blue Men - I Hear A New World (1960)

Το "Telstar" ωστόσο έφερε τον φουτουρισμό στο κοινό με ένα μελωδικό τρόπο που ακόμα και σήμερα παραμένει καθηλωτικό. Ο Tony Dangerfield, ένας τραγουδιστής και μπασίστας που δούλεψε με τον Meek και σαν σόλο καλλιτέχνης, αλλά και σαν μέλος της μπάντας του Screaming Lord Sutch, επιβεβαιώνει ότι ο παραγωγός έβαζε την καρδιά του και την ψυχή του στις προσπάθειές του για τα ηχητικά εφέ, παρά για το πραγματικό τραγούδι. "Μουσικά, πράγματι δούλευε πολύ γρήγορα, αλλά θα ξόδευε ώρες και ώρες απλά προσπαθώντας να δημιουργήσει ήχους για την εισαγωγή και το τέλος". Αυτά τα εφέ του ήχου συχνά ενέπνεαν την σαγήνη στον Meek σχετικά με την εξερεύνηση του διαστήματος και με τον αποκρυφισμό. Ο σατανικός συνδυασμός του φέρετρου που τρίζει και του βαμπίρ που στριγγλίζει στο "Til the Following Night" είναι ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό παράδειγμα. Μιλάμε για το 1961 έτσι;

Screaming Lord Sutch & The Savages - 'Til The Following Night (1961)

Αλλά τα εφέ δεν δημιουργούνταν απαραίτητα με μέσα τελευταίας τεχνολογίας. "Η εισαγωγή στο "Telstar" o Dangerfield ανοίγει τα χέρια του γύρω στα 70 εκατοστά και γελάει. "Δύο καρφιά δεκαπέντε πόντων καρφωμένα ένα σε κάθε άκρη και ένα σκουριασμένο ελατήριο! Απλά έκανε το ελατήριο να πάλλεται συνεχώς, επιταχύνοντάς το". Σε μία άλλη περίπτωση ο Dangerfield ήταν παρών σε ένα session για ένα θέμα που λεγόταν "Three Coins in a Fountain", όπου ο Meek ήθελε να εμπλουτίσει τον ήχο με τι άλλο; ένα νόμισμα να πέφτει μέσα στην πηγή. Αφού πετώντας ένα σέντ σε ένα κουβά δεν δούλεψε, ο Meek έβαλε τον ντράμερ να κολλήσει το στόμα του στο μικρόφωνο και να προσπαθήσει να μιμηθεί τον ήχο. Εκεί έμεινε ο δύστυχος για τρεις ώρες και άλλαξε κυριολεκτικά χρώμα, μέχρι το παιδί που είχε για βοηθό ο Meek καταφέρει να μιμηθεί με επιτυχία αυτό που αναζητούσε ο παραγωγός. "Ο Joe έκανε σπουδαίους δίσκους παρά το γεγονός με τα στούντιο", συμφωνεί ο Derek Lawrence, ο οποίος βοηθούσε τον Meek για λίγο, πριν πάρει κι ο ίδιος τον δρόμο του ως ένας επιτυχημένος παραγωγός, δουλεύοντας με τους Deep Purple, τους Wishbone Ash και τους Quiet Riot. "O Joe ήταν εφευρετικός επειδή δεν διέθετε πολύ υλικό. Αυτός ήταν ο μόνος τρόπος που μπορείς να το περιγράψεις. Θα έβαζε το κομμάτι των εγχόρδων μέσα στο σπίτι του και θα ήταν παντού, σε όλο το μέρος. Στις σκάλες, στο μπάνιο, στην τουαλέτα, στην κουζίνα. Όπου υπήρχε χώρος, υπήρχε και μουσικός. Θα πετύχαινες αυτό το πραγματικά παχύ ήχο στο ταμπούρο με ένα τηλεφωνικό κατάλογο." O Meek επίσης έγραψε το υλικό για πολύ ελάχιστους από τους δίσκους που έκανε παραγωγή, πράγμα αξιοσημείωτο, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν μπορούσε να κρατήσει τον τόνο. Για να επιδεινώσουμε τον τρόμο να πούμε για την μέθοδό του να παρουσιάζει μία νέα σύνθεση πάνω σε ένα υπάρχοντα rock 'n' roll δίσκο που είχε ένα ρυθμό ή μία αίσθηση που αναζητούσε. Το πρόβλημα ήταν ότι συνήθως έχει μία εντελώς διαφορετική μελωδία (μερικά φρικτά παραδείγματα αυτού του πώς ακούει και αναπαράγει ο ίδιος τον τόνο μπορούν να ακουστούν στο CD της RPM Work in Progress). "Μουσικά, για να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, ήταν τονικά κουφός", επιβεβαιώνει ο Dangerfield. "Όταν είχες ένα demo ο Joe θα το μουρμούριζε, προσπαθώντας να το τραγουδήσει. Και ήταν τόοοοσο μακριά από αυτό που αναζητούσε. Έτσι έπρεπε να προσπαθήσεις να ερμηνεύσεις (σσ: να αντιληφθείς) την μελωδία". Ο Lawrence είναι ακόμα πιό ωμός στην αποτίμησή του: "Υποστηρίζω ότι οι μπάντες έγραψαν τα περισσότερα από τα τραγούδια. Το πώς θα ακουγόταν ο Joe σε αυτά τα demos κανείς δεν θα μάθει ποτέ". Προσθέτει, "Ο Joe Meek έκανε κάποιες από τις χειρότερες ηχογραφήσεις που έχουν γίνει ποτέ. Έκανε πέντε ή έξι από τις καλύτερες ηχογραφήσεις που έχουν ποτέ γίνει. Νομίζω ότι ποτέ δεν διάκρινε την διαφορά ανάμεσα στην μουσική που του άρεσε και στους τύπους που ήθελε. Πολλοί τύποι θα εμφανίζονταν και θα ήταν ότι ήθελε ο Joe. Και έκανε τότε δίσκους μαζί τους". Έτσι ήταν ότι οι καριέρες τραγουδιστών με μέτρια ή λιγότερο από μέτρια φωνητικά ταλέντα, όπως ο Heinz (των the Tornados), πήραν μία μεγάλη ώθηση από τον Meek. Όμως παρά την έλλειψη των στάνταρντ ενός συνεχούς ποιοτικού ελέγχου, πολλές από τις αποκαλύψεις της ομοφυλοφιλίας του Meek έγιναν περισσότερο αποδεκτές εξαιτίας της παρουσίας μερικών από τα καλύτερα ταλέντα στην εκκολαπτόμενη  Αγγλική rock σκηνή. Ο Nicky Hopkins, ο Jimmy Page και ο Richie Blackmore είναι ανάμεσα στους βιρτουόζους που έκαναν τις πρώτες τους εμφανίσεις σε παραγωγή του Meek. O Meek συγκρατήθηκε περισσότερο από ότι συνήθως στα single του Screaming Lord Sutch στις αρχές του '60, που ήταν κάποιοι από τους πρώτους επηρεασμένους από την R&B hard-rock δίσκους που έγιναν στην Αγγλία. Χαμένες ανάμεσα στα σκουπίδια των εκατοντάδων τραγουδιών στην δισκογραφία του Meek βρίσκονται μερικές εντυπωσιακές κιθαριστικές δουλειές. Το σόλο του Blackmore στο-κατά τα άλλα της σειράς-single των the Outlaws το 1964 "Shake With Me", έχει γίνει τρία χρόνια πριν εμφανιστεί ο Hendrix για παράδειγμα (ΑΚΟΥΣΤΕ!!).

The Outlaws - Shake With Me (1964)

Και ακόμα και τα πιό απλά κομμάτια του Heinz συχνά τα ανεβάζουν κάποια καυτά riff της κιθάρας (του Blackmore ή άλλων). Η Αγγλική εισβολή, με τον πιό hard ήχο και τα γκρουπ που έγραψαν το υλικό τους, περιόρισαν την επιτυχία του Meek. Θα είχε ακόμα μερικά χιτ (πιό αξιοσημείωτο το "Have I the Right" με τους the Honeycombs, το οποίο μπήκε στο top5 στην Αμερική το 1964)

The Honeycombs - Have I the Right (1964)

και ακόμα θα έκανε μερικά αξιόλογα δευτερεύοντα με πιό hard-rock γκρουπ, όπως ήταν οι the Syndicats, με έναν νεαρό Steve Howe (βλέπε Yes) στην κιθάρα. Μπορεί ο Meek κάποτε να βρισκόταν μακριά από την βιομηχανία (δισκογραφικές, στούντιο κλπ), όμως στις αρχές του 1967 ο ήχος του, κάποτε φουτουριστικός, ήταν πιά ξεπερασμένος.

The Syndicats - Crawdaddy Simone (1965)

Σε συνδυασμό με την έλλειψη χιτ ήταν τα οικονομικά προβλήματα, μία παράνοια (γεμάτη από χάπια) και μία επικείμενη έρευνα ως ύποπτος στην δολοφονία ενός έφηβου. Οι εκρήξεις θυμού του Meek ήταν μέσα στον θρύλο που είχε σχηματιστεί γύρω από αυτόν. Ο Dangerfield τον θυμάται να πετάει τηλέφωνα σε μουσικούς με τους οποίους δεν του έβγαιναν αυτά που σκεφτόταν και ο Lawrence ανακαλεί πώς εξαγριωνόταν και κλείδωνε τις πόρτες του στούντιο για μιά εβδομάδα. Διαπιστώνοντας εκ των υστέρων, το σενάριο του διπλού φονικού που έβαλε τέλος στην ζωή του, ήταν η αποκορύφωση της αυξανόμενης ψυχολογικής του αστάθειας, αν και κανείς δεν περίμενε τόσο βίαιο μανιφέστο. Ο Meek δύσκολα ήταν "in" όνομα για να περάσει στις επόμενες δεκαετίες. Αλλά κάποια αρκετά χρόνια πριν από σήμερα, δέχτηκε ένα είδος αξιοσημείωτης αποκατάστασης της φήμης του, καθώς συλλέκτες και άλλοι ενθουσιώδεις για την ασυνήθιστη pop άρχισαν να εκτιμούν την μοναδικότητα των ηχογραφήσεών του. Μία πλήρης βιογραφία του, The Legendary Joe Meek, εμφανίστηκε το 1989. Ένα καταξιωμένο ντοκυμαντέρ του BBC έγινε στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το 1996 μία πολύ καθυστερημένη συλλογή της δουλειάς του κυκλοφόρησε στην Αμερική. Όλα αυτά είναι λιγότερο σοκαριστικά, αν διαβάσει κανείς τον παρακάτω έπαινο από την πιό απίθανη πηγή: ο πρώην τραγουδιστής των Dead Kennedys,  Jello Biafra, στο βιβλίο Incredibly Strange Music, Vol. 2, αναφέρει "Μπορείς να πείς ότι ένας δίσκος είναι του Joe Meek από ένα μίλι μακριά".

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ

It's Hard to Believe It: The Amazing World of Joe Meek (1995, Razor & Tie)

Ένα compilation από 20 τραγούδια τα πιό φημισμένα και πιό δημιουργικά: "Τelstar", "Have I the Right" και μία μίξη από χιτ του Screaming Lord Sutch, του John Leyton, της Glenda Collins, των the Outlaws και άλλων. Όσοι θέλουν να ψάξουν περισσότερο Meek πρέπει να γνωρίζουν ότι οφείλουν να είναι επιλεκτικοί ανάμεσα σε τόσα compilation της δουλειάς του που έχουν προκαλέσει συμφόρηση στην αγορά. Εάν θέλετε να κάνετε βουτιά, είναι προτιμότερο να αναζητήσετε μία συλλογή από ένα καλλιτέχνη (των Honeycombs, Tornados, Screaming Lord Sutch ή Heinz), παρά τα πιό ασυνεπή compilation από διάφορους καλλιτέχνες.

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

The Legendary Joe Meek, του John Repsch (1989, Woodford House, UK)

Διασκεδαστική, λεπτομερής (300+ σελίδες) βιογραφία του παραγωγού που δίνει βάρος και στην μουσική του πρωτοπορία, αλλά και στους προσωπικούς του δαίμονες.

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΤΑΙΝΙΑ

Telstar: The Joe Meek Story (2008)

ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ