CLARE TORRY

The Greatest Voice Beneath the Sky

     Ο Richard Wright είχε ήδη γράψει το “The Great Gig In The Sky” δύο χρόνια πριν - όχι φυσικά στη μορφή που όλοι το ξέρουμε. Η αρχική του ενορχήστρωση περιλάμβανε κυρίως ένα Hammond, καθώς και σκόρπιους θρησκευτικούς στίχους. Όταν οι Pink Floyd μπήκαν στα στούντιο της Abbey Road για να ηχογραφήσουν το The Dark Side of the Moon (TDSOTM), μεταξύ των άλλων, άρχισαν να δουλεύουν και πάνω στο εν λόγω κομμάτι. Αποφάσισαν να φύγουν οι στίχοι κι ότι το κυρίαρχο όργανο θα πρέπει να είναι το πιάνο. Προοδευτικά θα έμπαινε το όργανο κι ο Mason με τα τύμπανα. Από εκεί και πέρα δοκίμασαν κι άλλες αλλαγές: ηχητικά εφέ, ηχογραφήμένες ενδοεπικοινωνίες αστροναυτών με τη NASA κι άλλα πολλά και διάφορα. Τίποτε όμως δεν φαινόταν αρκετά ικανοποιητικό, ώστε να ΄γεμίζει’ το κομμάτι. O χρόνος τελείωνε και κάτι έπρεπε να γίνει.  Ώσπου ο μηχανικός του ήχου, ο δαιμόνιος κι ευφυής Alan Parsons σκέφτηκε να βάλουν γυναικεία φωνητικά. Και μάλιστα τους πρότεινε και την κατάλληλη φωνή γι’ αυτόν τον σκοπό. Την Clare Torry!

The Mortality Sequence (live 1972)

       Η μπάντα έπαιζε το κομμάτι από τις αρχές του ’72. Τότε ήταν γνωστό με το όνομα "The Mortality Sequence" (Η Ακολουθία της Θνησιμότητας), αλλά και ως "The Religion Song”. Όταν το έγραψε ο Wright ήθελε να εκφράσει την αίσθηση της σταδιακής μετάβασης από τη ζωή στο θάνατο, με το χωρισμό του κομματιού σε δύο ξεχωριστά μέρη: Το πρώτο να δείχνει την άρνηση του τέλους, ενώ το δεύτερο την παραίτηση και την ήσυχη αποδοχή. Μουσικά, όσο και στη δομή του, δεν είχε πάντα την ίδια μορφή (Κατά βάθος αναφερόταν στο δικό του άγχος για τον θάνατο, που εκφράζεται πιο έντονα μέσω της φοβίας του: "Για μένα, μία από τις πιέσεις της ύπαρξής μου στο συγκρότημα ήταν αυτός ο συνεχής φόβος να πεθάνω λόγω των ταξιδιών που κάνουμε με τα αεροπλάνα και στους αυτοκινητόδρομους της Αμερικής και της Ευρώπης", είχε πει κάποτε). Συνήθως το παρουσίαζαν ως ένα ψυχεδελικό instrumental όπου συχνά ακουγόταν - ηχογραφημένοι ή μη - στίχοι της Βίβλου ή αποσπάσματα από ομιλίες του βρετανού συγγραφέα Malcolm Muggeridge, γνωστού για το έντονο, θρησκευτικό του αίσθημα. Ολοένα όμως έπαιρνε τη γνωστή του φόρμα. Τελικά, λίγο πριν μπούνε στο στούντιο το ‘στρογγύλεψαν’ αρκετά. Παρακάτω παίρνετε μια ιδέα από ένα σπάνιο live, στη Ζυρίχη, στα τέλη του 1972:

The Great Gig In The Sky (live 1972)

      Μπαίνοντας στο στούντιο, τον Μάιο του ΄72, οι Floyd δεν άφησαν εκτός concept το κομμάτι. Αντίθετα συμφώνησαν ότι θα αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο όλων των τραγουδιών του άλμπουμ. Έπρεπε λοιπόν να το τελειοποιήσουν. Η ως τότε μορφή του δεν τους ικανοποιούσε. Πειραματίστηκαν αρκετά. Τίποτε. Κι όμως, μουσικά ήταν σχεδόν άψογο. Το πιάνο ήταν το κάτι άλλο. Αλλά ήταν διάχυτη η άποψη σε όλους ότι κάτι του έλειπε. Κάτι διαφορετικό, πρωτότυπο, που θα το απογείωνε. Τρεις εβδομάδες τους απέμειναν. Οι ιδέες έπεφταν βροχή. Μάταια όμως. Το άκουγαν και το ξανάκουγαν…

The Great Gig In The Sky (1972) 

       Εντωμεταξύ η Clare Torry εκείνη την εποχή ήταν-δεν ήταν 25 ετών. Γεννημένη το 1947 στο Λονδίνο, από εύπορη οικογένεια, ήταν από παιδί διαφορετική, ανένταχτη στο σύστημα. Μικρή την έγραψαν στο σχολείο ‘Battle Abbey’ στο ανατολικό Σάσεξ, όπου συγκρούστηκε με τον συντηρητικό και αυστηρό κώδικα του σχολείου. Τελικά το παράτησε. Μέσα της κουβαλούσε μια καλλιτεχνική φύση που έψαχνε τρόπους να εκφραστεί. Ασχολήθηκε με το τραγούδι και την σύνθεση τραγουδιών, από τα μέσα της δεκαετίας του ’60.  Μετά την εμφάνισή του σε ένα μουσικό ντοκιμαντέρ στο Malmö, το 1967, παρουσίασε ένα ντοκιμαντέρ του BBC σχετικά με τον Καθεδρικό ναό του Canterbury κι άρχισε να δοκιμάζει την τύχη της  με τις διασκευές. "Μπήκα ως συνθέτης τραγουδιών και πληρωνόμουν  10 λίρες την εβδομάδα", δήλωσε η Clare. "Έπρεπε να τους παραδώσω ένα συγκεκριμένο ποσό τραγουδιών το χρόνο. Άρχισα να συναντώ παραγωγούς, διοργανωτές και μουσικούς”. Ήταν αρκετά φιλόδοξη, παρά τις αντιξοότητες. Τον Αύγουστο του ΄67 μάλιστα κατάφερε και κυκλοφόρησε ένα single, το “The Music Attracts Me”, το οποίο όμως, όπως και το επόμενο ("Unsure Feelings"), δεν είχαν καμία τύχη. “ Ήμουν αρκετά απογοητευμένη…”, είχε πει. “Αλλά όταν είσαι νέος, συνεχίζεις".

The Music Attracts Me (1967)

    Τον Μάρτιο του 1968, τραγουδούσε στην πρώτη της εκπομπή στο BBC, με την τζαζ μπάντα The Harry Roche Constellation. Με μέλη όπως οι Kenny Clare και Don Lusher, η  μπάντα αυτή προσέφερε στην Clare ακόμα περισσότερες εμπειρίες και επαφές με την μουσική βιομηχανία. Αν και ήταν ακόμα στην εφηβεία της, μαθαίνει. “Δεν είχα πρόθεση οπωσδήποτε να γίνω τραγουδίστρια”, εξηγεί. “Ήθελα να γίνω τραγουδοποιός. Αλλά μόλις άρχισα να τραγουδάω, σκέφτηκα “Ωω, αυτό είναι διασκεδαστικό”!  Περνώντας ο καιρός όμως και χωρίς να μπορεί να βρει μια μπάντα να την εκφράζει, για καθαρά βιοποριστικούς λόγους,  καταλήγει να κάνει σινγκλάκια ή να τραγουδά διασκευές ποπ τραγουδιών. Πέρασε έτσι από πολλές δισκογραφικές εταιρείες κάνοντας πολλές και χρήσιμες γνωριμίες. “Στο τέλος της δεκαετίας του '60, άρχισα να κάνω πολλές διασκευές, για το ‘Top Of The Pops’. Πήγα στα studios Mayfair στην οδό South Molton και έκανα όλα αυτά τα covers.... Έμαθα πολλά. Απλώς έγραψα ποπ τραγούδια”, λέει η Clare. Η φύση της δουλειάς της θα την φέρει, μετά το 1970, και στα φημισμένα Abbey Road Studios. Συνήθως, όπως λέει η ίδια, την φώναζαν για ψιλοδουλειές, κάνοντας βοηθητικά φωνητικά σε διάφορους καλλιτέχνες και συγκροτήματα, χωρίς να έχει ιδέα για ποιους ‘δουλεύει’. Εκεί λοιπόν συνάντησε για πρώτη φορά και τον Alan Parsons, ο οποίος είχε δουλέψει μαζί της, ως υπεύθυνος μηχανικός του ήχου των studios. Την είχε ακούσει μερικές φορές και του άρεσε η φωνή της. Συγκεκριμένα την είχε ακούσει σε μια διασκευή του κομματιού "Light My Fire". Έτσι λοιπόν, την κρίσιμη στιγμή, την θυμήθηκε!

       Όταν οι Floyd, με την ουσιαστική παραίνεση του Parsons, αποφάσισαν να βάλουν γυναικεία φωνητικά στο τραγούδι, δεν είχαν ιδέα τι ακριβώς επρόκειτο να γίνει. Ήξεραν μόνο ότι χρειαζόταν κάποια φωνή ικανή να παράξει ένα είδος ‘θρήνου’ πάνω σ΄ένα κομμάτι σχετικό με τον θάνατο. Προτάθηκε η Madeleine Bell, η Doris Troy κ.α . Όμως ο Alan Parsons είχε μάλλον κάτι άλλο στο μυαλό του. Κάποια που τον εντυπωσίασε στο παρελθόν με τα φωνητικά της ταλέντα. Κι αμέσως ανέλαβε δράση. Έτσι αρχές Γενάρη του ΄73, με τη μεσολάβηση ενός υπαλλήλου του στούντιο,  τηλεφωνεί στη Torry. Εκείνος της λέει ότι ο κύριος Parsons την καλεί στο στούντιο για μια δουλειά ρουτίνας. Αρνείται. Της είπε κατόπιν ότι επρόκειτο για τους Pink Floyd. Και πάλι δεν ενθουσιάζεται, καθώς δεν ήταν φαν. “Να ήταν τουλάχιστον για τους Kinks…”, σκέφτηκε. Συνεχίζει να αρνείται, καθώς ήταν, όπως είχε πει, απασχολημένη, αφού είχε κανονίσει να πάει με το αγόρι της σε μια συναυλία του Chuck Berry. “Λοιπόν, τι λέτε για αύριο; μου είπε”, αφηγείται η Clare. “Είπα, ‘Η μόνη πιθανότητα να έρθω είναι μέσα στην επόμενη εβδομάδα’. Είπε, ‘Ω, όχι, είναι απασχολημένοι με τη μίξη. Έχουν φτάσει στο τέλος του δίσκου’. Είπα, ‘Η μόνη ώρα που μπορώ να το κάνω είναι 7 με 10 το βράδυ της ερχόμενης Κυριακής’ “ . Την Κυριακή λοιπόν καταφθάνει στο στούντιο, μαζί με τον φίλο της. Η αλήθεια είναι ότι προκάλεσε κάποια έκπληξη στα μέλη του γκρουπ. Αλλιώς την περίμεναν. Για την ακρίβεια δεν είχαν ιδέα ποια ήταν. Σε αντίθεση με την Bell και την Troy, η Clare ήταν λευκή και πολύ κοντή. Ο David Gilmour θα ομολογήσει αργότερα ότι η νεαρή κοπέλα έμοιαζε περισσότερο με μια κοινή Αγγλιδούλα νοικοκυρά, παρά με μια τραγουδίστρια.

         Μετά τις τυπικές, ψυχρές συστάσεις έφτασαν και στο προκείμενο. Ήταν σε όλους έκδηλη μια μεγάλη αμηχανία. “Ο μόνος που μου είπε κάτι ήταν ο David. Έτσι νομίζω. Δεν θυμάμαι πραγματικά να μιλάω σε κανέναν από τους άλλους. Μόλις μπήκα μέσα μου είπαν: ‘Λοιπόν, κάνουμε αυτό το άλμπουμ και υπάρχει αυτή η κατάσταση. Δεν γνωρίζουμε πραγματικά τι να κάνουμε με αυτό’ ", θυμάται η Torry. Ο David της είπε ότι δεν υπήρχαν στίχοι για το τραγούδι. Υποτίθεται ότι απλώς έπρεπε να τραγουδήσει σκεπτόμενη το πέρασμα από τη ζωή στο θάνατο, ουσιαστικά αυτοσχεδιάζοντας. Της έβαλαν να ακούσει το κομμάτι. Τελικά, της έδωσαν πλήρη ελευθερία, αλλά ταυτόχρονα ήταν σαφές ότι δεν είχαν ιδέα για το τι έπρεπε πραγματικά να κάνει. Η Torry ήταν διστακτική κι αμήχανη. Δεν μπορούσε πραγματικά να καταλάβει τι ζητούσαν από αυτήν. Κανείς δεν της έδινε μια πειστική εξήγηση για το τι ακριβώς πρέπει να κάνει. Έτσι, αντλώντας από την εμπειρία της, έκανε ό, τι οι περισσότεροι τραγουδιστές όταν προσλαμβάνονταν για μια στούντιο δουλειά: πειραματισμό και αυτοσχεδιασμό. “Πήγα, έβαλα τα ακουστικά”, μας λέει η Clare. “Άρχισα να κάνω 'Ooh-aah, baby, baby, - yeah, yeah, yeah,….' Είπαν: Όχι, όχι - δεν το θέλουμε κάτι τέτοιο. Όχι λόγια. Όχι λέξεις. Αν θέλαμε, θα είχαμε πάρει την Doris Troy. Μου είπαν: ‘Δοκίμασε κάτι πιο συναισθηματικό,  να τραγουδάς ίσως κάποιες νότες'..., οπότε θυμάμαι να λέω, ‘πραγματικά, πραγματικά δεν ξέρω τι να κάνω’“.

       Από τη δύσκολη αυτή θέση, τη βγάζει μια σκέψη σαν σπίθα: "Αυτό που σκέφτηκα τότε ήταν ότι ίσως θα έπρεπε να προσποιηθώ ότι είμαι εγώ ένα όργανο. Ναι, αυτό ήταν! Ήμουν ένα όργανο, το βασικό όργανο μελωδίας του τραγουδιού κι έπρεπε να συγχωνεύσω τη φωνή μου με το ηχητικό πλαίσιο του Wright. Μετά, όταν έκλεισα τα μάτια μου - κάτι που πάντα έκανα - τα πάντα βγήκαν αβίαστα”. Το στούντιο τώρα είχε πάρει ένα διαφορετικό χρώμα, αν και τα πρόσωπα παρέμεναν αποσβολωμένα και ψυχρά. Μόλις τελείωσε η πρώτη εγγραφή θα έπρεπε να ακολουθήσει και δεύτερη. Στο διάλειμμα, και για να σπάσει λίγο ο πάγος, ο Gilmour την ξαναπλησιάζει, μιλάνε λίγο και της προτείνει μια μπίρα. “Μου προσέφερε μια Heineken, νομίζω”, θυμάται η Clare. Ίσως και να της έκανε καλό, γιατί τώρα ήταν πιο σίγουρη, πιο απελευθερωμένη. Αυτή τη φορά δεν θα ακολουθούσε το τραγούδι: απλώς θα ...ήταν το τραγούδι , τιθασεύοντας το συναισθηματικό κύμα που κινούνταν μέσα της, αφήνοντας το να πνίξει τα πάντα εκεί μέσα. Η μελωδική φωνή της, οι σπαραχτικές κραυγές, η μεταφυσική φόρτιση πλημμύρισαν το στούντιο ηχογράφησης. Η ανθρώπινη φωνή θα έγραφε νέο κεφάλαιο στην ιστορία της το απόγευμα  της Κυριακής εκείνης, 23/1/1973.

The Great Gig In The Sky (1973)

Της είπαν να κάνουν ακόμη μία λήψη. Πριν περάσουν λίγα λεπτά όμως η Torry αντέδρασε. Σταμάτησε, αισθανόμενη ότι δεν είχε να προσθέσει κάτι παραπάνω. Είχε ήδη δώσει το καλύτερο που μπορούσε να κάνει. Τους το ανακοίνωσε, αποφασισμένη να φύγει. Τα μέλη της μπάντας, αν και εντυπωσιάστηκαν βαθιά από την απόδοση της Torry, δεν της το έδειξαν κι ήταν επιφυλακτικά στα λόγια μαζί της. Εκείνη έφυγε με την εντύπωση ότι τα φωνητικά της δυστυχώς δεν θα έμπαιναν στη τελική version του τραγουδιού (caterwauling). “Είπα, ελπίζω ότι είναι εντάξει", λέει η Clare. “Και είπαν τυπικά: ‘Ναι, υπέροχα,  ευχαριστούμε’… 'Σκέφτηκα ότι ειλικρινά ποτέ δεν θα έβλεπε αυτή η δουλειά μου το φως της δημοσιότητας”. Για την τρίωρη αυτή δουλειά της πληρώθηκε το συμφωνηθέν ποσό των 30 λιρών – για τη ακρίβεια πήρε 60, γιατί ήταν Κυριακή βλέπετε! Και πήγε για φαγητό με το αγόρι της. Πολύ γρήγορα το είχε ξεχάσει.

        Τυχαία όμως, μετά από λίγους μήνες, θα έμενε με το στόμα ανοιχτό. Μας αφηγείται: “Πέρασα από ένα μεγάλο δισκοπωλείο και στη βιτρίνα υπήρχε αυτή η τεράστια αφίσα του πρίσματος με το φάσμα του φωτός και είδα τις λέξεις 'Pink Floyd'. Τότε σκέφτηκα: 'Αναρωτιέμαι αν αυτό είναι το άλμπουμ που έκανα εκείνο το τραγούδι'. Έτσι μπήκα μέσα και κοίταξα το άλμπουμ. Βλέπω τότε: ‘Vocals on the Great Gig In The Sky: Clare Torry’ “. Αμέσως αγοράζει ένα αντίγραφο, πάει στο σπίτι της και το ακούει ενθουσιασμένη. Οι κόποι της είχαν απροσδόκητα ανταμειφθεί!

        Για την ιστορία θα πρέπει να ειπωθεί ότι στην τελική μίξη χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία κι από τις δύο - δυόμισι για την ακρίβεια - ηχοληψίες. Κι επίσης, για την ιστορία, ας αναφερθεί εδώ πως οι “κάτι σαν στίχοι” που ακούγονται στο συγκεκριμένο τραγούδι είναι τα λόγια των Gerry O'Driscoll (επιστάτη των studios) και της Patricia ‘Puddie’ Watts (συζύγου του road menager της μπάντας, Peter Watts). Κι αυτό γιατί κατά την διάρκεια της εγγραφής του TDSOTM ο Roger Waters, πήγαινε γύρω από τα στούντιο του Abbey Road - όσο και μέσα - καταγράφοντας τις απαντήσεις τυχαίων ανθρώπων σε ερωτήσεις του τύπου “Φοβάστε τον θάνατο;” Τελικά προτιμήθηκαν οι απαντήσεις των οικείων τους, Gerry και Patricia. Στην αρχή σχετικά του κομματιού, γύρω στο 0:38 – 0:52, ακούγεται πρώτα η φωνή του Gerry να λέει: “And I am not afraid of dying. Any time will do, I don’t mind. Why should I be frightened of dying? There’s no reason for it. You’ve got to go sometime”. Κι αργότερα ακούγεται αχνά η Watts :”I never said I was frightened of dying”, αμέσως λίγο πριν επανέλθει η εκστατική Clare με τις ‘οργασμικές’ κι αιθέριες φωνές της. Ποτέ ίσως ένα τραγούδι για τον θάνατο δεν μας επέτρεψε να νιώσουμε τέτοια κλίμακα συναισθημάτων, σε τόσο μεγάλο βαθμό.

       Η καριέρα της Clare Torry, μετά από όλα αυτά, δεν άλλαξε δραματικά. Έγινε αρκετά γνωστή, αλλά όχι διάσημη. Απλώς τώρα η συμμετοχή της σε ένα από τα πιο διάσημα ηχογραφημένα κομμάτια της ιστορίας, της επιτρέπει να χτίσει ένα όνομα. Έτσι κατά καιρούς προσλαμβάνεται για να τραγουδάει διαφημίσεις jingles και αρχίζει να γίνεται δημοφιλής, τόσο στα στούντιο (Alan Parsons Project, Tangerine Dream, Culture Club, Roger Waters) όσο και σε ζωντανές εκδηλώσεις.

      Κι όμως οι μετέπειτα σχέσεις της Torry με τους Pink Floyd ράγισαν. Το 2004, η Torry πείστηκε τελικά (από ποιους ή ποιον άραγε;…) να προσφύγει στα δικαστήρια με τους Floyd και την EMI, ζητώντας τους αποζημίωση για θέματα ιδιοκτησίας και παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων. Τελικά το δικαστήριο την δικαίωσε και της χορήγησε το μισό μερίδιο στην κυριότητα του τραγουδιού, όπως η ίδια ζητούσε. Το σκεπτικό ήταν ότι η Clare Torry κατά την ηχογράφηση χρησιμοποίησε μια ειδική ‘wailing technique’ που βοήθησε αποτελεσματικά στην τελική σύνθεση και δομή το κομματιού, συμβάλλοντας έτσι αποτελεσματικά στην τεράστια επιτυχία του συγκεκριμένου κομματιού αλλά κι ενός από τα πιο επιτυχημένα κι εμπορικά άλμπουμ όλων των εποχών. Τελικά οι δύο πλευρές συμβιβάστηκαν. Το ποσό του εξωδικαστικού διακανονισμού δεν αποκαλύφθηκε αλλά θα πρέπει να ήταν τεράστιο, αν αναλογιστούμε ότι έλαβε επιστροφή για τα δικαιώματα που δεν αναγνωρίστηκαν κατά τα προηγούμενα έτη. Η μόνη καλή σχέση που εξακολουθούσε για πολύ καιρό να έχει η Torry ήταν με - ποιον άλλον; - τον Waters. Συμμετείχε μάλιστα και σε κάποιες παραστάσεις του, όπως αυτή του ΄87, στο Wembley:

The Great Gig in the Sky (1987)

      Είναι σε όλους μας αυτονόητο ότι το “The Great Gig in the Sky” δεν θα γινόταν ποτέ ένα prog-rock αριστούργημα χωρίς τη συμβολή της Torry. Το συναισθηματικό, φωνητικό κύμα, που κέντησε τόσο θαυμάσια στο μουσικό χαλί του Richard Wright, καταφέρνει πραγματικά να εκφράσει τη ροή της ύπαρξης και αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο την αίσθηση της μετάβασης από τη ζωή στον θάνατο.

      Ποιος ξέρει τι θα συνέβαινε εάν η Clare δεν έκανε ‘εκείνη’ την αγγαρεία των 30 λιρών; Εάν δεν πήγαινε εκείνη την Κυριακή στο στούντιο να καταθέσει φωνητικά την ψυχή της;  Εάν δεν συνέβαινε δηλαδή αυτό το “ happy accident ”, όπως το περιέγραψε, κατά λέξη, ο Roger Waters; Ίσως οι Pink Floyd να είχαν αφήσει ΄Την Μεγάλη Συναυλία στον Ουρανό’ στην οργανική της έκδοση. Βουβή! Θα ήταν σίγουρα μια ήττα για όλους. Για όλους μας!

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ