SKIP SPENCE
Mad Geniuses
Ρωτήστε ανθρώπους να κατονομάσουν το σημαντικότερο θύμα των ναρκωτικών, όσον αφορά στον κόσμο της rock μουσικής και οι περισσότεροι θα σας πουν το όνομα του Syd Barrett του φυσικού ηγέτη των Pink Floyd, που αποκοιμήθηκε στην παραφροσύνη μετά το 1967. Αν ο Barrett έχει ένα αντιστάθμισμα στην Αμερική, τότε αυτό έχει το όνομα Skip Spence, ο κιθαρίστας των Moby Grape που κυκλοφόρησε ένα λαμπρό acid-folk άλμπουμ το 1969, πριν εξαφανιστεί στα έγκατα του συστήματος πνευματικής υγείας της Καλιφόρνια. Όπως ο Barrett, έτσι κι αυτός μετέφερε μία μαγική αίσθηση με τα ιδιαίτερα, μοναδικά τραγούδια του, που σαγηνεύουν με την απόκοσμη σχοινοβασία μεταξύ της λογικής και της τρέλας.
Cripple Creek (1969)
Αν ο Skip είναι ένα ψυχεδελικό ξαδερφάκι του Barrett, άντλησε τις επιρροές του από τα θεμέλια των Αμερικανικών blues, της country και της folk, σε υπερθετικό βαθμό από το Αγγλικό του ισοδύναμο. Τραγικά το μοναδικό σόλο άλμπουμ του, Oar, πέρασε χωρίς να γίνει αντιληπτό κατά την περίοδο της κυκλοφορίας του το 1969, θύμα ελλιπούς προώθησης καθώς και ξεπερασμένης μόδας. H ακόμα μεγαλύτερη τραγωδία είναι ότι η τρέλα που υπαινισσόταν το Oar, ήταν μία πολύ πραγματική κόλαση που εμπόδισε τον Spence από το να ζήσει σαν ένας επαγγελματίας μουσικός, από τότε και μετά και βασικά τον εμπόδισε από το να είναι λειτουργικός μέσα στην κοινωνία επίσης. Ο Spence ποτέ δεν ήταν το πιό οργανωμένο άτομο, αλλά κανείς δεν θα τον απεικόνιζε ως έναν μανιακό με τσεκούρι που θα κατέληγε στο ψυχιατρείο Bellevue της Νέας Υόρκης, όταν πήγαινε στους Jefferson Airplane το 1965. H ιστορία πηγαίνει κάπως έτσι: Ο Alexander "Skip" Spence, ο οποίος ξεκίνησε τα πρώτα του βήματα στους Quicksilver Messenger Service σαν κιθαρίστας, πολύ σύντομα αντικαταστάθηκε, γιατί ο Martin Balin ιδιοκτήτης του κλαμπ που εμφανίζονταν οι Quicksilver Messenger Service, ήθελε έναν ντράμερ για το συγκρότημά του και διάλεξε τον Skip μόνο επειδή έμοιαζε σαν ντράμερ, αν και o Spence σαν κιθαρίστας, ποτέ δεν είχε παίξει ντραμς στη ζωή του. "Θυμάμαι πόσο μπερδεμένος και ενθουσιασμένος μαζί ήταν στο να μάθει να παίζει ντραμς", λέει ο Dave Aguilar, της ψυχεδελικής σκηνής του Σαν Φραντσίσκο και lead singer των the Chocolate Watch Band. "Όταν ήταν στους Airplane ήταν πολύ ευτυχισμένος και ταλαντούχος και ενθουσιασμένος για ότι συνέβαινε τότε". Ο Spence έπαιξε στο πρώτο άλμπουμ των Airplane και βοήθησε στο να γραφτούν μερικά από τα καλύτερα αυθεντικά folk-rock τραγούδια στο πρώιμο ρεπερτόριό τους. Αλλά διώχτηκε και/ή έφυγε, όπως πάει η ιστορία, λόγω αναξιοπιστίας. Ο Skip ξεκάθαρα θα καλωσόριζε την ευκαιρία να επιστρέψει στο αγαπημένο του όργανο, την κιθάρα και την πήρε αυτήν την ευκαιρία από τον Matthew Katz (που ήταν ο μάνατζερ των Airplane στα αρχικά τους βήματα, φτιάχνοντας ένα νέο γκρουπ γύρω από τον ίδιο που το ονόμασε Moby Grape. Κάθε μέλος από τους πέντε άνδρες του γκρουπ έγραψε τα τραγούδια στο κλασικό ντεμπούτο άλμπουμ τους το 1967. Ένα κρίσιμο άλμπουμ, αγαπημένο για την ανάμιξη των blues, της rock, της country, της folk και της ψυχεδέλειας. Το πιό πληθωρικό και πιθανώς δημοφιλές από αυτά τα κομμάτια ήταν το "Omaha" του Spence, ένα εγερτήριο στην αγάπη και στην ενότητα.
Moby Grape - Omaha (1968)
Σύμφωνα με τον Peter Lewis, (ένας από τους τρεις κιθαρίστες του γκρουπ), οι συνθέσεις του Spence διέφεραν από αυτές των άλλων μελών της μπάντας στο πώς "αυτοί αντιμετώπιζαν τις καταστάσεις που ο Skip έβρισκε μέσα τον εαυτό του. Δεν ήταν τραγούδια για κορίτσια και τέτοια πράγματα, όσο για το τι συνέβαινε, μιλώντας για τις σχέσεις του που είχε με όλους εμάς. Ήταν ίσως περισσότερο από τον καθένα ο πιό κατάλληλος να γράφει για την μπάντα". Σχεδόν πριν να σταθούν στο χώρο η καριέρα τους παρέλυσε από την υπερ-διαφήμιση (η Columbia κυκλοφόρησε με την μία 5 single) και το σκάνδαλο (τρία μέλη, συμπεριλαμβανομένου του Spence συνελλήφθησαν για συναναστροφή με ανήλικα κορίτσια την νύχτα του πάρτυ για το ντεμπούτο άλμπουμ τους). Αρχές του 1968 η μπάντα είχε σοβαρά προβλήματα. Για να ηχογραφήσουν το επόμενο άλμπουμ τους, οι μουσικοί μετακόμισαν στην Νέα Υόρκη, μακριά από οικείο περιβάλλον φίλων και οικογένειας. Τα ναρκωτικά, η εσωτερική τριβή και μία γενική έλλειψη ποιοτικού υλικού έκαμψαν το ηθικό τους. Ήταν σε αυτή την άβολη ατμόσφαιρα που ο ανέμελος Spence μεταμόρφωνε τρομακτικά την προσωπικότητά του σε κάτι που θα τον έβαζε στο ψυχιατρείο. Φαίνεται σαν ο Spence, μετά την εμφάνιση στο Fillmore East της Νέας Υόρκης, να έφυγε με μία γυναίκα, κάποιες φορές περιγραφόμενη σαν μάγισσα-που του έδωσε ένα ιδιαίτερα δυνατό ναρκωτικό. O Spence φρίκαρε, πήρε ένα τσεκούρι από πυροσβεστικό σημείο και όρμηξε στο Albert Hotel σε αναζήτηση του ντράμερ Don Stevenson (για τον οποίο νόμιζε ότι είχε καταληφθεί από τον διάβολο), σπάζοντας την πόρτα του δωματίου που ο Stevenson μοιραζόταν με τον κιθαρίστα των Grape Jerry Miller. Βρίσκοντάς το άδειο πήγε στο στούντιο, όπου ο παραγωγός David Robinson τον αφόπλισε. Το περιστατικό κατέληξε στην διακομιδή του Spence στο κακόφημο ψυχιατρείο Bellevue Hospital για έξι μήνες.
Moby Grape - Sitting By The Window (1968)
"Νομίζω ότι έκανε blue cheer (μπλε χαπάκια LSD και μεθαμφεταμίνης) και απογειώθηκε εντελώς" θυμάται ο Robinson. "Έγινε πολύ παράλογος και καταστροφικός και ήταν πολύ αναστατωμένος με τα μέλη του γκρουπ, με τον μηχανικό, ήταν γενικά τελείως σαλταρισμένος. Έπρεπε να τον πάρουμε από το στούντιο. Απειλούσε ανθρώπους και ήταν πολύ αυτοκαταστροφικός, θα μπορούσε αλήθεια να κάνει κακό στα μέλη της μπάντας, αλλά και στον εαυτό του. Απλά δεν ήταν ο εαυτός του. Ήταν πολύ ευμετάβλητος σαν προσωπικότητα, αλλά όχι θυμωμένος. Όμως ήταν αλήθεια σαλταρισμένος και στο νοσοκομείο επίσης. Πιστεύω ότι αυτό προκάλεσε μεγάλη βλάβη". Ο Peter Lewis δεν ήταν στην Νέα Υόρκη εκείνη την περίοδο έχοντας επιστρέψει για λίγο στην Καλιφόρνια. Αλλά θυμάται να του είπαν πώς σε διάστημα τριών ημερών ο Mr. Love είχε γίνει Mr. Hate φορώντας ανάποδους σταυρούς και σκαλίζοντας κέρατα σατανά στην στρατοκάστερ του. Δεν ήταν απαραίτητα το ναρκωτικό μόνο θεωρεί ο Lewis αλλά "το υλικό που απελευθερώνει στο σώμα σου. Αν δεν υπάρχει περισσότερο τότε δρά σαν να σε "σπιντάρει". Νομίζω αυτό συνέβη με τον Skip. Το μόνο πράγμα στο οποίο βασιζόταν ήταν αυτή η αντίληψη που είχαν οι άνθρωποι για αυτόν σαν ροκ σταρ. Βρισκόμενος στους τάφους του Bellevue...με τους ανθρώπους να τον σκέφτονται ως παρανοικό σχιζοφρενή...Το να λέμε ότι είναι τραγικό απλά υποβαθμίζει την πραγματικότητα". Αν και ο Spence δεν είχε κιθάρα στο Bellevue ξεκίνησε να συγκεντρώνει ιδέες για μερικά από τα τραγούδια που κατέληξαν στο σόλο LP του. Σύμφωνα με τον Robinson, αφού οι Moby Grape συνέχισαν για να ολοκληρώσουν το δεύτερο άλμπουμ τους χωρίς τον Skip, "πήγα στο Bellevue και έφερα μαζί και έναν δικηγόρο. Βάλαμε μαζί τα χρήματα και κάναμε ένσταση. Έβαλα μία εγγύηση και τον βγάλαμε έξω. Αλλά ήταν υπ'ευθύνη μου. Έπρεπε να υπογράψω ότι βεβαίωνα ότι θα ήταν εντάξει. Αυτό που ήθελε μόλις βγήκε ήταν ένα μηχανάκι για να πάει στο Nashville και να ηχογραφήσει ένα άλμπουμ. Και η Columbia με γενναιοδωρία εκείνη την στιγμή έδωσε το ok. Του έδωσαν ένα ποσό και έφυγε για το Nashville, πιστεύω με μηχανάκι, για να δουλέψει στο στούντιο". Μέσα σε διάστημα περίπου μίας εβδομάδας ο Spence τελείωσε όλο το υλικό και ηχογράφησε το άλμπουμ. Επιπρόσθετα έπαιξε όλα τα όργανα μόνος του και έκανε την παραγωγή ο ίδιος. Πράγμα που ίσως μετράει και για την πολύ προσωπική φύση του υλικού, αλλά και την θεμελιώδη αίσθηση των συνθέσεων, που έχουν μία ατμόσφαιρα μοναξιάς σε ένα δωμάτιο με ένα απλό λαμπτήρα. Τα αποτελέσματα δεν ήταν ψυχεδέλεια με την έννοια αυτής του Σαν Φρανσίσκο, αλλά ένα είδος συνόδου κορυφής των μπλούζμεν του Δέλτα και του πνεύματος του Haight-Ashbury. Τα βαθιά, ψυθιριστά, σχεδόν οργισμένα φωνητικά του Spence εμπότιζαν τα τραγούδια με μία συναρπαστική, σε κάποιες στιγμές αφόρητα διάφανη εντιμότητα. Αυτή ήταν μουσική χωρίς τεχνάσματα αλλά σημαντικού βάθους, ιδιαίτερα στο πνευματώδες και χιουμοριστικό λογοπαίγνιο που είναι η δυνατότερη ομοιότητα ανάμεσα στον Skip Spence και τον Syd Barrett. Σε κάποιες στιγμές τα τρελαμένα φωνητικά του Skip Spence προσαρμόζονται σε λυρικά θέματα σχεδόν βιβλικής απήχησης, όπως στο "Books of Moses" και στο κουρασμένο "Weighted Down (The Prison Song)".
Weighted Down (The Prison Song) (1969)
Ακόμα υπάρχει επίσης σημαντικό χιούμορ όπως επίσης φράσεις λογοπαίγνια σε τραγούδια όπως το "Lawrence of Euphoria" και το "Dixie Peach Promenade", όπου ο Spence συλλογίζεται πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει λίγο yin στο yang του. Εάν το όραμα του Spence είχε επηρεαστεί από την υπερβολική χρήση ναρκωτικών και τις εμπειρίες στο Bellevue που τόσο τον κατέβαλαν, σίγουρα δεν του επισκίασαν την παιδιάστικη λαμπρότητα του πνεύματός του. H ηχογράφηση του Oar διαμορφώθηκε σε κάτι πιό προσβάσιμο από τον Robinson και αρκετούς μηχανικούς. "Ο σκοπός ήταν να κάνουμε τις ιδέες του πιό ξεκάθαρες σε κάποιον που ακούει τον δίσκο", λέει ο Robinson που συγκρίνει το πρότζεκτ με την αποκρυπτογράφηση της στήλης της Ροζέττας. "Να διευκρινίσουμε, να διυλίσουμε, όχι να το τελειοποιήσουμε, ούτε να απαλύνουμε τα σκληρά μέρη, κάνοντάς το όπως ήταν κάθε άλλος δίσκος. Αλλά να εξάγουμε την ουσία του. Σε αυτό τον χρόνο εμφανίστηκε το Sgt. Pepper. Ακόμα και οι Moby Grape ήθελαν πράγματα αναχρονιστικά στα άλμπουμ τους. Ότι συνέβη στο Oar ήταν εντελώς αντίθετο σε αυτό το ρεύμα. Ήταν εντελώς από καρδιάς και εντελώς ωμό". Ήταν σαν να κάθεσαι και να ακούς αυθεντικά blues από δίσκους 78 στροφών και όπως λέει ο Robinson στις σημειώσεις εντός του δίσκου: "Εάν υπήρχε κάτι σαν αθώο, άβγαλτο κίνημα στο Rock 'n' Roll, το Oar θα ήταν το πρώτο στο είδος αυτό. Είναι απονήρευτο. Δεν υπήρχε τίποτα ανάμεσα σε αυτόν και στην τέχνη του, ούτε ΄πρόκειται να κάνω ένα δίσκο για χιτ΄, ούτε ΄ελπίζω να αρέσει στους κριτικούς΄ ούτε ΄στοιχηματίζω ότι θα βγάλω χρήματα αν το κάνω κάπως έτσι΄ ή ΄ποιό είναι το μπάτζετ΄ ή ΄έχουμε αρκετό χρόνο;΄. Ποτέ δεν υπήρξε ούτε σκέψη για τέτοια. Θα καθόταν στην μπροστινή βεράντα και θα δημιουργούσε ένα αριστούργημα. Δεν υπήρχε 'Πώς να κάνω αυτό, ποιά τα καλύτερα ακόρντα εδώ;΄Ήταν εντελώς διαισθητικό. Ήταν στα νιάτα του, πολύ πνευματώδης, ευφάνταστος, καλόκαρδος και χαρωπός. Και όχι ποιητής του σκότους. Αυτό το άλμπουμ είναι προσωπικό και πολύ πνευματώδες".
Diana (1969)
Αλλά όχι πολύ εμπορικό θα συμπλήρωνα. Το Oar φημολογείται ως ένα από τα πιό χαμηλά σε πωλήσεις άλμπουμ που κυκλοφόρησαν στην Columbia. Έντυπο της εποχής αναφέρει κάπου 700 πωλήσεις που φαντάζει ως ορθογραφικό λάθος, αλλά ίσως όχι, αναλογιζόμενοι ότι δύσκολα κάποιος είχε δει μία αυθεντική κόπια του δίσκου τότε. "Όταν άκουσαν στην Columbia τον ολοκληρωμένο δίσκο σάστισαν" σημειώνει ο Robinson. "Αλλά τότε δεν είχαν φιλοδοξίες εμπορικές για αυτόν. Δεν νόμιζαν ότι θα μπορούσε να πουλήσει και δύσκολα τύπωσαν κόπιες του, βασικά τον έθαψαν. Ποτέ δεν τον προμόταραν εννοείται". Σαν αποτέλεσμα το Oar έχει πιθανότατα πουλήσει πολύ περισσότερες κόπιες σαν επανέκδοση, από ότι στην original μορφή του. Ο Lewis θυμάται να πηγαίνει με τον Spence σε ένα δισκοπωλείο του Λος Άντζελες για να αγοράσουν το Oar και το ντεμπούτο άλμπουμ του Neil Young (ομώνυμο, που κυκλοφόρησε σχεδόν την ίδια εποχή). Παίξανε τους δίσκους και κατέληξαν ότι καλύτερος ήταν το Oar ξεκάθαρα. Επίσης παραδέχεται ότι "το Oar ήταν τρομακτικό για μένα όταν το άκουσα...όχι ότι δεν ήταν οργανωμένο. Ήταν. Αλλά υπήρχε η πλευρά του που βούταγε στα σκοτάδια της ψυχής". Μετά τα session του Oar ο Spence επέστρεψε στην οικογένειά του στο Cambell. Δεν θα υπήρχε σόλο επόμενο άλμπουμ παρά μόνο μερικές σύντομες εμφανίσεις με τους Moby Grape. Και ο Spence θα άρχιζε ένα μακρύ ταξίδι μέσα από νοητικές δυσκολίες και περιπέτειες με το να είναι άστεγος, πράγμα που συνεχιζόταν μέχρι τον θάνατό του.
Διάσπαρτες ιστορίες από τις εκκεντρικότητές του θα δημοσιοποιούνταν τελικά, όπως τότε που δηλώθηκε νεκρός από υπερβολική δόση, από έναν ιατροδικαστή στην Santa Cruz, για να σηκωθεί μετά από λίγο και να ζητήσει ένα ποτήρι νερό. Ο Lewis θυμάται ένα ιδιαίτερα τρομακτικό περιστατικό, όταν o Spence κυριολεκτικά προσπάθησε να τον πνίξει, καθώς οδηγούσε επιστρέφοντας στον πολιτισμό από ένα μοναστήρι που είχαν επισκεφθεί στο Big Sur της Καλιφόρνια. Τον καιρό που εντοπίστηκε από την San Francisco Bay Guardian το 1994, ζούσε στο San Jose, σε ένα σπίτι όπου παρείχε φροντίδα σε ανθρώπους όπως ο Spence, έχοντας διάγνωση παρανοικού σχιζοφρενή, λαμβάνοντας αντιψυχωτικά φάρμακα, ακούγοντας φωνές και μιλώντας στον εαυτό του. Η φωτογραφία που συνόδευε το δημοσίευμα παρουσίαζε τον Skip με οδοντοστοιχία που παρέπεμπε σε άνθρωπο 40 χρόνια μεγαλύτερο. Στα τέλη του 1996 ο Lewis λέει " Ο Spence ζούσε σε ένα τρέιλερ στην Σάντα Κρουζ. Δεν είχε καθόλου χρήματα, επειδή η πολιτεία του είχε αφαιρέσει όλα τα δικαιώματα. Έπινε πολύ μπύρα και καθόταν εκεί όλη τη μέρα στρίβοντας τσιγάρα περιμένοντας να συμβεί κάτι. Αλλά ήταν άρρωστος. Το συκώτι του δεν ήταν ότι καλύτερο. O Skippy ποτέ δεν έλυσε τα προβλήματα της υγείας του, αν και ελέγθηκε εξονυχιστικά από ανθρώπους με Ph.D και τέτοια. Για ένα τύπο όπως αυτός να πρέπει να λογοδοτεί σε ένα τσούρμο ανθρώπων που τον έλεγχαν ήταν ίσως το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί". Θα πρέπει να προστεθεί ότι ο Spence δεν ήταν το μόνο μέλος των Grape που είχε δύσκολες στιγμές μετά τα '60'ς. Ο Lewis ανακάλυψε τον μπασίστα Bob Mosley να ζει άστεγος δίπλα σε ένα αυτοκινητόδρομο του Σαν Ντιέγκο αρκετά χρόνια πριν. Η μπάντα έχασε τα δικαιώματά της για το ίδιο το όνομά τους για πολλά χρόνια και μόνο πρόσφατα σχετικά κέρδισαν το δικαίωμα να παίξουν στα reunion ως Moby Grape.
Moby Grape - Someday (1968)
Μία απροσδόκητα λαμπρή νότα ακούστηκε για τον Spence αρχές του 1998 όταν ένα tribute άλμπουμ στο Oar αναφέρθηκε ότι ήταν στα σκαριά, παρουσιάζοντας εκτός του Robert Plant και του Tom Waits, εναλλακτικά rock είδωλα, όπως ο Robyn Hitchcock, oι Wilco, οι Mudhoney, οι the Flaming Lips και οι Son Volt. Θα ήταν επίσης κατάλληλο για τον εκλεκτικό folk-rock-rap Beck να συνεισφέρει στο πρότζεκτ καθώς τα αφύσικα χαμηλά φωνητικά του σκοπίμως ή μη προδίδουν καθαρές ομοιότητες με το Oar. Για ό,τι πέρασε, ο Spence ακόμη εμπνέει σχεδόν με θρησκευτική ευλάβεια αυτούς που τον ξέρουν καλά. Ο Lewis που βοήθησε να γίνει η παραγωγή ηχογραφήσεων μερικών τραγουδιών του Spence, ισχυρίζεται ότι πολλοί "δεν βλέπουν τίποτα περισσότερο από ένα παρανοικό σχιζοφρενή. Αλλά θα μπορούσε επίσης να είναι σαν τον Maharishi, όταν μένοντας κοντά του για μία μέρα, λειτουργεί τελείως ενεργειακά. Τον έχω δεί να μπαίνει σε περιπολικό, λέγοντας στους αστυνομικούς να τον πετάξουν μέχρι το επόμενο τετράγωνο και αυτοί να τον πηγαίνουν και να τον αφήνουν σαν να ήταν ταξιτζήδες. Είχε σίγουρα δύναμη και επιρροή στους ανθρώπους που ήταν αντικειμενικά ρεαλιστές. Μου άρεσε να παίζω μαζί του επειδή ακόμα ήταν το αγνό νέο παιδί. Θα χοροπήδαγε αν έπαιζες κάτι που του άρεσε και θα ούρλιαζε από χαρά. Το ότι τον έβλεπα να υποφέρει έτσι ήταν κάτι που δεν άντεχα". "Δεν ξέρω κανένα που να είδε ποτέ τον κόσμο με τον τρόπο που τον έβλεπε ο Skippy", καταλήγει ο Robinson. "Νομίζω είναι τρομακτική τραγωδία που τα ναρκωτικά έκαναν ότι έκαναν στο μυαλό του, επειδή ήταν αλήθεια φαινόμενο σαν ποιητής και πηγή ενέργειας. Πολλοί άνθρωποι έχουν δύσκολα ψυχολογικά προβλήματα. Είναι απλά ο βαθμός που ο καθένας μπορεί να κοινωνικοποιηθεί και να λειτουργήσει. Και δυστυχώς αυτός πήρε τον δρόμο των ναρκωτικών και αυτό κατέστρεψε εντελώς την ζωή του. Δεν μπορώ να σκεφτώ πιό εμφανές παράδειγμα των αποτελεσμάτων της ασθένειας από ψυχο-φαρμακευτικά σκευάσματα από τον Skip Spence. Και δεν θα έπρεπε να είναι έτσι".
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ
Oar (1969, Sony)
ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου