REVOLUTION

you can count me out / (in) 

    Πολλές φορές οι καλλιτέχνες αναγκάζονται μέσω των έργων τους να δώσουν μια απάντηση ή να κάνουν μια τρανταχτή δήλωση, όταν νιώθουν τη συγκεκριμένη πίεση από τους οπαδούς τους. Το τραγούδι “Revolution” των Beatles ήταν αποτέλεσμα μιας τέτοιας πίεσης για το - αγαπημένο - θέμα του John Lennon: την επανάσταση.

    Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ΄την αρχή. Το 1968, ομολογουμένως, ήταν από τις πιο βίαιες χρονιές στα ΄60s κι όχι μόνο. Και ίσως - με εξαίρεση τους δύο παγκόσμιους πολέμους -  το πιο εκρηκτικό και διχαστικό έτος του προηγούμενου αιώνα. Από το “καλοκαίρι της αγάπης” της προηγούμενης χρονιάς, φτάσαμε στον “χειμώνα της βαρβαρότητας και της δυσαρέσκειας”, από τις αρχές μάλιστα του έτους. Ο αέρας μύριζε επανάσταση σε όλο τον κόσμο. Ο πόλεμος του Βιετνάμ βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη. Το ίδιο και τα αντιπολεμικά κινήματα. Στο Λονδίνο οι διαδηλωτές, στην πλατεία Grosvenor, συγκρούστηκαν με την αστυνομία, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν 86 άτομα. Τα γεγονότα της Άνοιξης της Πράγας, οι δολοφονίες των Martin Luther King και Robert Kennedy, όλα αυτά την ίδια ταραγμένη χρονιά. Αν προσθέσουμε και τις πολιτικές αναταραχές στο Παρίσι και τον Γαλλικό Μάη, παίρνουμε μια ιδέα τι πραγματικά γινόταν εκείνη την εποχή. Αριστεροί, αναρχικοί, ιδεολόγοι κομμουνιστές, Μαοϊκοί, ασπαστές της τυφλής βίας, όλοι αυτοί ζητούσαν απαντήσεις στο τι είναι επανάσταση και ποιά τα όριά της. Ο Lennon ρωτήθηκε απ΄αυτούς έμμεσα και άμεσα, ένιωθε την πίεση κι έπρεπε κάπως, κάποτε, να δώσει απαντήσεις. Και τελικά του δόθηκε η ευκαιρία.

    Τον Φλεβάρη του ’68, ως γνωστόν, όλα τα Σκαθάρια (μαζί με πολλούς άλλους καλλιτέχνες) περιόδευαν στην Νότια Ινδία, παίρνοντας μαθήματα υπερβατικού διαλογισμού από τον Maharishi Mahesh Yogi. Εκεί, στους λόφους του Rishikesh, ο Lennon γράφει το τραγούδι. “Νόμιζα πραγματικά ότι είχε έρθει η ώρα να μιλήσουμε για επανάσταση. Κι ήταν καιρός να σταματήσουμε να μην απαντούμε σχετικά με τον πόλεμο του Βιετνάμ. Θα μιλούσαμε για τον πόλεμο αυτή τη φορά (στα τραγούδια μας)... Ήθελα να πω την άποψή μου για την επανάσταση”, τονίζει σε συνέντευξή του ο John. "Αυτή ήταν μια εικόνα που ζωγράφισα με τον ήχο της επανάστασης”.

    Η πρώτη φορά που καταγράφεται το "Revolution" ήταν στις 28 Μαΐου 1968, όταν οι Beatles συναντήθηκαν στο σπίτι του Harrison, στο Kinfauns ( στο Esher του Surrey) για να κάνουν demo ηχογραφήσεις τραγουδιών που επρόκειτο να συμπεριλάβουν στο επόμενο άλμπουμ τους. Αυτές οι ηχογραφήσεις έγιναν με ακουστική μορφή, παίζοντας τα πρόσφατα γραμμένα τραγούδια τους (και στη συνέχεια εκτελώντας διάφορες overdubs) ως ιδέες για το τι θα κάνουν όταν θα πήγαιναν κι επισήμως στα EMI Studios. Στο παρακάτω κλιπ παίρνετε μια ιδέα γι΄αυτή την πρώτη demo ηχογράφηση:

Revolution (Demo)

Και οι περίφημοι στίχοι:

You say you want a revolution / Well, you know / We all want to change the world 
You tell me that it's evolution / Well, you know / We all want to change the world

But when you talk about destruction / Don't you know that you can count me out / (in)
Don't you know it's gonna be / All right, all right, all right

You say you got a real solution / Well, you know / We'd all love to see the plan
You ask me for a contribution / Well, you know / We're doing what we can

But if you want money for people with minds that hate / All I can tell is brother you have to wait
Don't you know it's gonna be / All right, all right, all right

You say you'll change the constitution / Well, you know / We all want to change your head
You tell me it's the institution / Well, you know / You better free you mind instead

But if you go carrying pictures of chairman Mao / You ain't going to make it with anyone anyhow
Don't you know it's gonna be / All right, all right, all right / All right, all right, all right…

    Εδώ ο John, κάνοντας και τη δική του “επανάσταση”, ξεφεύγει (όπως και στο “Taxman”) από το δόγμα του πρώην ατζέντη τους Brian Epstein, ο οποίος τους συμβούλευε να μην μπλέξουν στα τραγούδια τους την πολιτική και τον πόλεμο. Παίρνει σαφή θέση για τους επαναστάτες και τα ριζοσπαστικά αριστερά κινήματα, καθώς και για τη βία που ίσως χρησιμοποιούν. Με λίγια προτείνει ότι όλα θα είναι καλά κι ότι ίσως οι άνθρωποι θα ήταν καλύτερα να απελευθερώσουν το μυαλό τους και όχι την ωμή βία. Η αλλαγή, δηλαδή για τον Lennon, δεν έπρεπε να έρχεται με τη βία αλλά αλλάζοντας το κεφάλι και τις στάσεις των ανθρώπων. Οι πιο διφορούμενοι στίχοι, φυσικά, είναι εκείνοι όπου ο John λέει: “ But when you talk about destruction / Don't you know that you can count me out / in” (μα όταν μιλάτε για καταστροφή να ξέρετε να μην με υπολογίζετε / να με υπολογίζετε). Αυτό δίνει στο τραγούδι μια διπλή έννοια κι έχει χυθεί πολύ μελάνι για αναλύσεις από ειδικούς - και μη. Ο ίδιος πάντως έχει δηλώσει πως όταν το έγραψε “ ήμουν αναποφάσιστος κι ίσως δειλός,… δεν ήθελα να σκοτωθώ”. Όπως δήλωσε κι αργότερα: "Αν θέλετε ειρήνη, δεν θα την πάρετε με βία. Πείτε μου μια μαχητική επανάσταση που λειτούργησε… “ και  “Αυτοί οι αριστεροί άνθρωποι μιλάνε για να δώσουν τη δύναμη στον λαό. Αυτό είναι ανοησία - οι άνθρωποι έχουν τη δύναμη”. Αυτά ήταν τα πιστεύω του και το βαθύτερο νόημα του “Revolution”.

    Στις 30 ΜαΪου περίπου 500.000 διαδηλωτές ξεχύνονται στους δρόμους του Παρισιού, φωνάζοντας “Αντίο, Ντε Γκωλ!”. Την ίδια εκείνη ημέρα οι Beatles μπαίνουν στο στούντιο - πάντα μαζί με τον παραγωγό τους George Martin -  για να αρχίσουν τις ηχογραφήσεις του νέου τους άλμπουμ. Το θρυλικό, ιστορικό - από κάθε άποψη - ομώνυμο διπλό άλμπουμ, γνωστό ως White Album. Το πρώτο κομμάτι για εγγραφή; Μα φυσικά το Revolution! Έμελλε όμως να μπεί στην τέταρτη πλευρά, με τίτλο “Revolution 1”. Κι αυτό γιατί υπήρξαν - τουλάχιστον -  τρία κομμάτια με αυτόν το τίτλο! Υπομονή. Όλα έχουν την εξήγησή τους:

Revolution 1

    Το "Revolution 1" έχει στυλ μπλουζ, που εκτελείται σε χαλαρό ρυθμό. Η ηλεκτρική κιθάρα που ακούγεται στην εισαγωγή (παρόμοια με το μπλουζ τραγούδι "Dust My Broom") δείχνει να έχει blues επιρροές, και τα support φωνητικά είναι σαφώς μια αναφορά στη μουσική doo-wop. Η βασική κιθάρα επίσης παραπέμπει σε στιλ rockabilly ενώ ο ρυθμός θυμίζει ίσως κομμάτι των Beach Boys. Με την καθοδήγηση του μηχανικού ήχου Geoff Emerick κάνουν αρκετές λήψεις του τραγουδιού. Πολλά στοιχεία του θα “φορτωνόταν” με overdubs αργότερα. Θα μπούνε επίσης τα πνευστά και το πιάνο του Nicky Hopkins. Η τελική μορφή που θα συμπεριληφθεί τελικά στο White album περιλάμβανε την βιαστική ανακοίνωση του "take two" του Emerick στην αρχή του τραγουδιού. Οι ηχογραφήσεις πάνω στο συγκεκριμένο κομμάτι κράτησαν αρκετά. Ένας λόγος ήταν οι διαφωνίες των μελών μεταξύ τους - μην ξεχνάμε πως βρισκόμαστε στις τελευταίες συνεργασίες μεταξύ τους, πριν την οριστική διάλυση τους. Πολλοί είπαν για το άλμπουμ ότι επρόκειτο ουσιαστικά για τέσσερα άλμπουμς ενωμένα σε ένα. Οι προστριβές μεταξύ τους είναι εμφανείς σε μεγάλο βαθμό - κι όχι μόνο για το μουσικό μέρος. Ο Lennon πρώτος έχει σπάσει το …εμπάργκο “όχι γυναίκες στο στούντιο”. H Yoko Ono είναι πλέον μόνιμη θαμώνας στα Abbey Road Studios, πάντα στο πλευρό του ερωτευμένου John. Τα τζαμαρίσματα δίνουν και παίρνουν, το ίδιο και οι πειραματισμοί. Ο μύθος λέει και για ένα στιλ που υιοθέτησε ο Lennon τραγουδώντας ξαπλωμένος στο πάτωμα του στούντιο. Καταγράφεται ηχητικά, πέρα από το βασικό κομμάτι, ένα δεκάλεπτο, με ήχους, όργανα, overdubs, φωνές, φραστικά μοτίβα (όπως το γνωστό, επαναλαμβανόμενο “number nine”- η φωνή ενός μχανικού στο στούντιο που τσέκαρε την κασέτα Νο 9). Όλο αυτό το υλικό θα μονταριστεί και θα αποτελέσει, ως ξεχωριστό track, το “Revolution 9”. Ένα μουσικό κολάζ, δείγμα avant-garde, με σαφείς ψυχεδελικές διαστάσεις:

Revolution 9

     Ο Lennon ήθελε οπωσδήποτε να κυκλοφορήσει το τραγούδι του και σε single. Η πρώτη ένταση μεταξύ των Σκαθαριών ήρθε όταν οι George και Paul θεώρησαν την version του άλμπουμ πολύ αργή κι ότι δεν είχε τα προσόντα ενός δυναμικού hit single. Πρότειναν λοιπόν να το αλλάξουν σε κάτι πιο rock-driven, δυνατό και ρυθμικό συνάμα. Ο John τελικά πείστηκε και πήγε μάλιστα στο άλλο άκρο. Όπως έλεγε ο George Martin: “Ο John ήθελε να το ‘τερματίσει’. Ε, λοιπόν, εμείς το πήγαμε ακόμη παραπέρα”. Ως αρχή o Lennon χρησιμοποίησε την fuzz κιθάρα του με φουλ παραμορφωμένο ήχο. Μουσικά η εισαγωγή έχει μια ξεχωριστή ομοιότητα με το single “Do Unto Others” του Pee Wee Crayton (1954) – οπωσδήποτε ήταν η έμπνευση του Lennon:

Pee Wee Crayton - Do Unto Others (1954)

     Όμως κι εδώ θα υπάρξουν και πάλι μεγάλες προστριβές. Οι Martin και McCartney είχαν ήδη αποφασίσει ότι το single θα έχει στην Α’ πλευρά το “Hey Jude”. Παρά τις σφοδρές αντιδράσεις του, ο Lennon θα υποχωρήσει ξανά κι έτσι το αγαπημένο τραγούδι του θα καταλήξει στη Β’ πλευρά. Κυκλοφορεί τελικά στις 28 Αυγούστου του ’68 από την νεοσύστατη τότε Apple - όπως και το άλμπουμ. Για τις ανάγκες της προώθησής του κινηματογραφείται σε φιλμάκι με τη βοήθεια του σκηνοθέτη Michael Lindsay-Hogg, στις 4/9/68. Όπως ο ίδιος θυμάται, ο κυριότερος στίχος του κομματιού ήταν αυτός με τον Πρόεδρο Μάο ενώ του έκανε αίσθηση ότι ο Lennon, αφού έχει πει ήδη το “count me OUT”, αμέσως μετά, σε ‘νεκρό χρόνο’ λέει και “IN”:

Revolution (4/9/1968)

    Περιττό να αρχίσουμε να αναφέρουμε την αποδοχή του single κι ολόκληρου του White Album από τον κόσμο. Το άλμπουμ με το που κυκλοφόρησε πήγε αμέσως, στις 7/12/68, στο Νο 1 στο Ηνωμένο Βασίλειο κι έμεινε εκεί επτά εβδομάδες. Στην Αμερική πάλι πούλησε 3,3 εκατομμύρια κόπιες,  μόνο στις τέσσερις πρώτες ημέρες. Φυσικά δεν ήταν μόνο τα “Revolution 1” και “Revolution 9”. Σχεδόν όλα τα κομμάτια, και στις τέσσερις πλευρές, έμειναν στο πάνθεον της μουσικής. Ίσως η… ‘Επανάσταση’ να είχε την πιο ιδιαίτερη ιστορία. Κι όποιοι την κατάλαβαν. Την απάντηση που έδωσε ο Lennon σε κάθε είδους Λενινιστές, Τροτσκιστές και - ειδικά – Μαοϊστές. Ήταν με λίγα λόγια, αυτό που δήλωσε ο ίδιος λίγους μήνες πριν την δολοφονία του: “Μη με υπολογίζετε αν πρόκειται για βία. Μη με περιμένετε στα οδοφράγματα εκτός κι αν είναι με λουλούδια!” 

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ