FREIWILLIGE SELBSTKONTROLLE (F.S.K.)

ΥΒΡΙΔΙΑ ΤΟΥ POST-PUNK (PART 3)

Είναι αδύνατον να κατηγοριοποιήσει κανείς ένα γκρουπ όπως οι Freiwillige Selbstkontrolle.
Ας ξεκινήσουμε όμως με μια υποτιθέμενη ερώτηση. Πως οι καταναλωτές θα έβρισκαν τα CD τους όταν η Tower (δισκογραφική) δεν ήξερε σε ποιόν χώρο να τα κατατάξει; Πολλοί καλλιτέχνες θα θεωρούσαν μια τέτοια ερώτηση προσβλητική. Ο Thomas Meinecke μάλλον φαίνεται θετικά κολακευμένος σε κάτι τέτοιο, έχοντας ήδη απαντήσει ότι "Οι υπερατλαντικές παρεξηγήσεις είναι ένα από τα βασικά μας πιστεύω".

My Funny Valentine (1987)

Από το 1980 που σχηματίστηκαν οι F.S.K. μοιάζει να έχουν καμάρι το να είναι διεστραμμένοι. Οι πρώτοι δίσκοι τους ήταν τυπικά σκοτεινοί, Τευτονικοί post-punk.

Was Kostet Die Welt (1982)

Ακριβώς όμως την περίοδο που τους έβαλαν την "ταμπέλα" "Η διανοούμενη Γερμανική μπάντα", φόρεσαν τα τζιν και τις φανελένιες μπλούζες και άρχισαν να παίζουν ανασυνδυασμένες μίξεις από polka, country, cajun, bluegrass, yodels (λαρυγγισμοί) και funk.

I Wish I Could "Sprechen Sie Deutsch" (1989)

 Όταν η "ταμπέλα" "roots band" άρχισε να τους ταιριάζει λίγο πιο άνετα, πέταξαν τα ακορντεόν τους, για χάρη των φθηνών beatbox και Ιαπωνικών ηλεκτρονικών keybords. Υπό περαιτέρω εξέταση οι αντιφάσεις απλά πολλαπλασιάζονται. Μερικοί από τους αριστερούς  τους στίχους επιτίθενται στην Γερμανική αριστερά. Όπου άλλες Γερμανικές rock μπάντες τραγουδούν στα Αγγλικά, ώστε να κάνουν πιο προσιτό το μήνυμά τους στο διεθνές κοινό, οι F.S.K. γράφουν το πρωτότυπο υλικό τους στα Γερμανικά. Επίσης γράφουν τραγούδια για την Jane Fonda, τους Roxy Music και τους Amon Duul. Και σχεδιάζουν να τραγουδούν στα Αγγλικά μόνο μερικές διασκευές, οι οποίες είναι άγνωστες συχνά. Αμερικανικά τραγούδια country γραμμένα -ειρωνικά- για την Γερμανία. Oi F.S.K. δεν ήταν τίποτα λιγότερο από underground σούπερσταρς. Υπάρχουν αρκετές κυκλοφορίες από το 1980 και αρκετά εγκώμια στον Αγγλικό και Αμερικανικό τύπο, από το New Musical Express, τη Melody Maker και το Rolling Stone. Ο John Peel πιο λατρεμένος rock DJ, τους είχε live στο σόου του "Peel sessions" περισσότερο από κάθε άλλο μη Αγγλικό γκρουπ. Αλλά οι F.S.K. παραμένουν ουσιαστικά άγνωστοι έξω από μια ομάδα κριτικών, μουσικών και φανατικών φαν της indie-rock. Την δεκαετία του '90 βοήθησε το ότι ο David Lowery, ο βασικός μοχλός πίσω από τους Camper Van Beethoven και Cracker, έδειξε εκτεταμμένο ενδιαφέρον για την μπάντα. Έκανε την παραγωγή των δίσκων τους στο στούντιο που είχε στο σπίτι του στο Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια και επίσης έγινε part-time μέλος τους. Αλλά οι διάσημες συνεργασίες με τον Lowery, Peel και όποιον άλλο έγινε αφοσιωμένος τους φαν δεν επρόκειτο να αλλάξουν την σκληρή πραγματικότητα. Μια μπάντα που συνθέτει ένα ολόκληρο τραγούδι γύρω από τους τίτλους των άλμπουμ των Amon Duul (Άλμπουμ International 1996) ή εμπλέκει ανέκφραστα γυναικεία φωνητικά σε διασκευές ερωτικών τραγουδιών (από άντρα σε γυναίκα), δεν θα έχει ποτέ ευρύ κοινό.

Erykah Sagt (2012)

 Οι F.S.K. είναι αφοσιωμένοι, εικονοκλαστικοί, ετερόκλητοι, επειδή είναι από καρδιάς φαν της μουσικής, που τυχαίνει να παίζουν όργανα. Στην πραγματικότητα πριν ξεκινήσουν την μπάντα, βοήθαγαν την παραγωγή ενός Γερμανικού περιοδικού του Mode & Verzweflung (Μόδα & Απόγνωση). Όλοι τους θαυμαστές των εκκεντρικών πρώιμων punk/new wave γκρουπ, όπως Raincoats, Swell Maps, Contortions, Gang of Four και Pere Ubu, όπως επίσης των proto-punk γκρουπ Velvet Underground, Roxy Music και Monks, είχαν λίγη μουσική εμπειρία, όταν άρχισαν να παίζουν μαζί. "Ακόμα αισθάνομαι σαν ένας μη μουσικός που παίζει όργανα" παραδέχεται ο Meinecke, που παίζει lap steel guitar, κιθάρα, τρομπέτα, ντραμς και άλλα. "Όσοι παίζανε σε μπάντες από όταν ήμασταν 12 χρονών ή κάτι τέτοιο, όπως ο Justin Hoffman, έπρεπε να μειώσουν τις ικανότητές τους ως παίκτες σε ένα "μηχανικό" new wave/punk είδος". Το όνομά τους είναι ακρωνύμιο των λέξεων Freiwillige Selbstkontrolle, που μεταφράζεται Εθελοντικός Αυτοέλεγχος, όνομα που έχει και ο οργανισμός λογοκρισίας της Γερμανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας. Από την αρχή οι F.S.K. ήταν αποφασισμένοι να θέσουν τους εαυτούς τους μακριά από τον σωρό των Γερμανικών γκρουπ, τα οποία μιμήθηκαν Αμερικανικές και Αγγλικές μπάντες. Φόρεσαν πλεονάζοντα στρατιωτικά Γερμανικά ρούχα, αρνήθηκαν να μιλάνε πάνω στην σκηνή και γενικά έκαναν την μικρότερη προσπάθεια να διασκεδάσουν το κοινό. Έκαναν το πρώτο live τους το 1980 στο Αμβούργο. Ο Meinecke ανακαλεί: "μπροστά σε 600 hardcore punks, που μόλις μια εβδομάδα πριν είχαν πετάξει από την σκηνή τους Clash επειδή είχαν υπογράψει στην Columbia ή κάτι τέτοιο. Ήταν κάτι θετικό που γίναμε καλά αποδεκτοί από αυτό το κοινό, μιας και η επόμενη μπάντα κατέβηκε βιαίως από την σκηνή σχεδόν αμέσως". "Πάντα μας περιέγραφαν ως η διανοούμενη Γερμανική μπάντα" συνεχίζει ο Meinecke. "Κάθε συναυλία που παίζαμε ήταν σαν μια διάλεξη στην τάση του μετα-Μαρξισμού. Οι άνθρωποι απλά στέκονταν εκεί παρακολουθώντας μας και χειροκροτώντας. Στην αρχή-αρχή υπήρχαν τσακωμοί όλη την ώρα στο κοινό. Αλλά μόλις γράφτηκε (η διανοούμενη Γερμανική μπάντα), ησύχασαν όλοι και δεν ήταν πια τόσο συναρπαστικά. Ήταν συναυλία όμως, όχι διάλεξη. Έτσι προσπαθήσαμε να εμπλέξουμε μουσικά στοιχεία μέσα που υποτίθεται ήταν roots music". Αυτό δεν ήταν με την έννοια του roots music του Bruce Springsteen να προσπαθεί να υποδυθεί τον Woody  Guthrie ή του Elvis Costello να μιμείται τον George Jones. Ήταν μιά εποχή που οι Γερμανικές μπάντες, είτε προσπαθούσαν να ανταποκριθούν στα στερεότυπα της αδιάφορης Γερμανικής new wave μουσικής, είτε προσπαθούσαν να ακουστούν σαν τους Sonic Youth ή τους Dinosaur Jr. "Αισθανθήκαμε να έχουμε το ίδιο δίλημμα κατά κάποιο τρόπο. Ξεκινήσαμε επίσης να ψάχνουμε για μουσική που ακούγαμε στον New World. Αυτό που βρήκαμε ήταν η country. Στην country βρήκαμε πολλές "ρίζες", όπως και άλλα στυλ που μας άρεσαν τόσο πολύ, όπως Tex-Mex , Cajun , bluegrass , μπάντες που παίζανε πόλκα από το Σικάγο-Πολωνικές" διευκρινίζει. "Ή τις Τσέχικες πόλκα μπάντες από το Τέξας ή όπου αλλού. Είχαμε βρει πολλά στοιχεία που είχαν αποτελέσει Ευρωπαική μουσική τον τελευταίο αιώνα, αλλά λιγότερο συναρπαστικά εκεί. Μάθαμε πως οι Αμερικανοί μεταχειρίζονται την κληρονομιά τους με όχι και τόσο πολύ σεβασμό. Μας άρεσε και προσπαθήσαμε να μάθουμε από αυτά. Πήραμε κάποια από τα παλαιά κομμάτια από το Τέξας, που ήταν παραδοσιακά όπως και να έχει, ακόμα και εδώ στην Ευρώπη και βάλαμε άλλους στίχους, οι οποίοι ήταν πολιτικής χροιάς. Δεν προσπαθήσαμε ποτέ να δώσουμε την εντύπωση ότι ήταν ακόμα "roots music". Οι κριτικοί ωστόσο δεν αντιστάθηκαν από το να τους συγκρίνουν με τους Pogues, τους Camper Van Beethoven και ιδιαιτέρως με τους Mekons μια Αγγλική underground μπάντα γνωστή για την αποδόμηση της folk μέσα σε ένα rock γενικό πλαίσιο. Η σύγκριση με τους Mekons είναι λογική σε ένα βαθμό. Αλλά οι F.S.K. ήταν πιό παράξενοι από οποιαδήποτε από αυτές τις μπάντες. Το πλέγμα των στυλ-το Bαυαρικό yodel  συναντά το funky στυλ του George Clinton (Parliament-Funkadelic), οι στοιχειωτικές αλά Nico ερμηνείες της μπασίστριας Michaela Melian (συζύγου του Meinecke), τα drinking songs δίπλα σε διανθισμένα με ακορντεόν polka-rock και οι στίχοι για τον free jazz κιθαρίστα Sonny Sharrock-αψήφησε τον εύκολο εντοπισμό κοινού.

Blue Yodel Für Herbert Wehner (1985)

Ακόμα και μέσα στο ίδιο άλμπουμ μοιάζει λες και ακούς διαφορετικούς καλλιτέχνες. Υπάρχει μια αίσθηση κεφάτης αποσπασματικής προέλευσης από παντού, που κάνει τα κομμάτια να ακούγονται ίδια όχι μόνο σαν τους Mekons αλλά επίσης σαν pop-πειραματιστές/παράδοξους όπως ο Frank Zappa. "Ποτέ δεν θέλαμε να εκφράζουμε τους εαυτούς μας ατομικά μέσα στη μπάντα ή να δημιουργήσουμε ένα στυλ αναγνωρίσιμο αμέσως, όπως οι REM ή κάτι τέτοιο", ισχυρίζεται ο Meinecke. "Ίσως γι'αυτό μας αποκαλούσαν μπάντα των κριτικών. Επειδή οι κριτικοί δουλεύουν μάλλον με παρόμοιο τρόπο. Είναι σαν την συλλογή δίσκων τους ή ο τρόπος που βάζουν δίσκους κατά την διάρκεια ενός απογεύματος ή κάτι τέτοιο. Η έκβαση έχει F.S.K. να αντιγράφουν πράγματα, αλλά ποτέ σαν σύνολο. Κομμάτια από πράγματα, τα οποία τοποθετούμε σε ένα τελείως διαφορετικό συγκείμενο, το οποίο τα κάνει σαν θεατρικό έργο των Weill-Brecht κατά κάποιο τρόπο. Θέλουμε να κολλάμε πράγματα μαζί που δεν μπορούν στην πραγματικότητα να είναι μαζί. Έτσι για την χορωδία παίρνουμε μια μελωδία bluegrass και το ρεφρέν ή την ομοιοκαταληξία από μουσική house από το Ντιτρόιτ ή κάτι τέτοιο". Είναι όλα ένα είδος διανοούμενου αστείου ίσως; "Είναι είδος κριτικής, παιγμένο με όργανα. Πολλές φορές είναι επίσης μουσική γύρω από τη μουσική. Δεν είναι καμπαρέ, ούτε σάτυρα ή κάτι τέτοιο". Αν και οι Γιάνκηδες δεν θα το ήξεραν, οι Γερμανικοί στίχοι συχνά παραμένουν πολιτικοί στην φύση τους, κριτικάροντας τον εθνικισμό των Γερμανών και τους πολιτικούς συμβιβασμούς. Το τελευταίο άλμπουμ τους International επίσης εμβαθύνει σε σπουδές φύλλου. Σαν να έκαναν το underground λογοτεχνικό περιοδικό τους, δίσκους. Γιατί όμως τραγούδησαν στα Γερμανικά, όταν τόσες πολλές μπάντες από μη αγγλόφωνες χώρες τραγουδούν στα Αγγλικά ώστε να κερδίσουν ευρύτερο κοινό; "Στην Γερμανία οι περισσότερες μπάντες τραγουδούν στα Αγγλικά. Είναι πιο ενοχλητικό και περίεργο αν ξαφνικά τραγουδήσουν Γερμανικά", λέει ο Meinecke. "Είναι αφύσικο να τραγουδάει κάποιος στα Γερμανικά". Για όσους δεν κατανοούν την λεπτότητα των Γερμανικών στίχων, δηλαδή πάνω από το 90% του Αγγλικού και Αμερικανικού κοινού, οι F.S.K. προσφέρουν μια ποικιλία "σπασμένων" διασκευών σε μελωδίες όπως το "I Wish I Could Sprechen Sie Deutsch".

Swing to Bop (2004)

Η ειρωνία του να ρίχνουν νοθευμένα Αμερικανικά κομμάτια σε Αγγλικές folk φόρμες στον ωκεανό είχε σύμφωνα με τον Meinecke ένα σκοπό. 'Η πρόθεση πίσω από τις Αγγλικές διασκευές' εξηγεί "ήταν για να δείξουμε στο αγγλόφωνο κοινό πως αφήνουμε το σημάδι στο μουσικό υλικό που παίζουμε μέσα από κομμάτια που ξέρουν με διαφορετικό τρόπο. Αρχίσαμε να βγάζουμε αυτές τις διασκευές από GI τραγούδια, σε country τραγούδια για την Γερμανία". "Αυτά τα τραγούδια" σημειώνει χωρίς ορατή μεταμέλεια "δημιουργούν μια εικόνα της Γερμανίας που είναι τόσο λάθος όσο μια ταινία του Wim Wenders, όπου βλέπεις ένα δεμάτι από ξεραμένα χόρτα κάθε είκοσι δευτερόλεπτα". Ήταν μια προσέγγιση που τους χάρισε μια πρόσκληση για να εμφανιστούν στο σόου του John Peel, όποτε ήθελαν (μια προσφορά που σύμφωνα με τον Meinecke μοιράζονταν μόνο με τους Fall). Όμως δεν ήταν στρατηγική που θα τους χάριζε και μόνιμους φαν που έπρεπε συνεχώς να συνηθίζουν σε νέα στυλ όταν υπέθεταν ότι κατάλαβαν που "βρίσκονται" αυτοί οι "διανοούμενοι" τύποι. Στην πραγματικότητα λέει ο Meinecke πολύ ελάχιστοι από τους όψιμους φαν του γκρουπ είναι πάνω από 30 χρονών, έχοντας, το original κοινό τους, χάσει το ενδιαφέρον του για την εναλλακτική μουσική αρκετό καιρό πριν. Οι δίσκοι των F.S.K. ήταν τρομερά δύσκολο να φτάσουν στην Αμερική, μια κατάσταση που άλλαξε σε κάποιο βαθμό όταν τους λάτρεψε και τους 'μάζεψε" ο πιο σημαντικός φαν από όλους. Ως το πιο κρίσιμο μέλος των Camper Van Beethoven που επίσης συνδύασε την roots μουσική με το post-punk σε μια φαιδρή μίξη, ο David Lowery θα ήταν αναμενόμενο να εκτιμήσει τον Meinecke, ο οποίος επίσης δούλευε και ως DJ στο ραδιόφωνο όταν συνάντησε τον Lowery κατά την διάρκεια μιάς συνέντευξης που του έκανε. "Αυτό που συμφωνήσαμε ήταν ότι χρησιμοποιώντας παραδοσιακές μουσικές φόρμες, όπως οι Camper με τις μπαλαλάικες, τα μαντολίνα και όλα αυτά δεν σημαίνει ότι τώρα αυτό θα ήταν folk. Αυτός (Lowery) πάντα αντιμετώπιζε το θέμα ως pop με τους Camper Van Beethoven. Και εγώ πάντοτε σκεφτόμουν τους F.S.K. κατά τον ίδιο τρόπο". Όταν ο Meinecke έστειλε στον Lowery την κασσέτα με την συνέντευξη που του πήρε, έστειλε επίσης και ένα CD των F.S.K.. Του Lowery άρεσε τόσο πολύ, που προσφέρθηκε να κάνει την παραγωγή του επόμενου άλμπουμ τους. Εκείνη την εποχή ήταν σε διαθεσιμότητα κατά κάποιο τρόπο, έχοντας διαλύσει τους Camper Van Beethoven και μη έχοντας ακόμα σχηματίσει τους Cracker. Προσκάλεσε την μπάντα να ηχογραφήσουν μαζί του στην πόλη που έμενε στο Richmond και κατέληξε να γίνει παραλίγο μέλος των F.S.K. ο ίδιος, παίζοντας λίγο κιθάρα και γράφοντας και τραγουδώντας περιστασιακά. Επίσης είχε τους F.S.K. μαζί με το συγκρότημά του, τους Cracker σε περιοδεία στην Αμερική, όπου το ειρωνικό στον τίτλο άλμπουμ The Sound of Music (1993) έγινε στην Flying Fish, μια δισκογραφική συχνά εμπλεκόμενη με παραδοσιακά folk και όχι με εναλλακτική rock.

Eurotrash Girl (1996)

"Είναι ο πρώτος μας αληθινά παραγωγός που είχαμε ποτέ" λέει ο Meinecke. "Πριν αυτόν κάναμε μόνοι μας την παραγωγή και πάντα προσπαθούσαμε δημοκρατικά να παίξουμε τα πάντα με την ίδια ένταση και στην μίξη.". Κουρασμένοι να κατηγοριοποιούνται σαν αντισυμβατική roots μπάντα οι F.S.K. μεταπήδησαν σε ένα πιο σκληρό "art-school" rock ήχο. Ακόμα και ο Lowery παραγωγός τους και επίτιμο μέλος μπερδεύτηκε. Στο άλμπουμ τους International ο Meinecke αποκαλύπτει "Έβαλε αυτό το Ιαπωνικό-Ελβετικό yodel στην μίξη του τραγουδιού του "Eurotrash Girl", το οποίο είναι δικό του τέλος πάντων. Δεν κατάλαβε γιατί ξαφνικά δεν μας άρεσε να έχουμε yodels στους δίσκους μας, αφού μας είχε τόσο πολύ αρέσει στην αρχή". Ο Meinecke γνωρίζει ότι είναι παράδοξο να συγχίζεται για ένα Ιαπωνικό-Ελβετικό yodel, όμως ακόμα είναι προφανές ότι τον ενδιέφερε που μπορεί να πλήγωσε τα συναισθήματα του φίλου του. "Ήταν τόσο περήφανος που είχε βρει αυτό το Ιαπωνικό yodel δείγμα στη δημόσια βιβλιοθήκη!".

Fragen Der Philosophie (Völkerball) (1984)

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η επιλογή των τριών γκρουπ υβριδίων της avant-garde / post-punk, έγινε με κριτήριο την μόνιμη αναζήτηση για το άγνωστο, αλλά και αυτό που συνδέει αυτά τα γκρουπ στο ένστικτό τους να κάνουν τέχνη, που βοηθάει στο να ορίσουμε την ανθρώπινη κοινωνιοπάθεια, πέρα από το εμπόριο, τους τύπους και τους ορισμούς, με τα οποία σχεδιάζουμε τις μουσικές μας προσωπικότητες. Ίσως κατάφεραν να ανανεώσουν την εμπιστοσύνη μας με το ιδιόμορφο ως τρόπο ζωής, με την καριέρα ως παραβολή, με τις εμφανίσεις ως ψυχόδραμα, στο μονοπάτι που λίγοι γνωρίζουν, προς εκείνη την πόρτα που το χτύπημα σπανίως έρχεται. Σε αυτό που περίπου πρεσβεύει η avant-garde και το post-punk.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ