AISHA KANDISHA'S JARRING EFFECTS

ΥΒΡΙΔΙΑ ΤΟΥ POST-PUNK (PART 1)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

To post-punk πρέπει να είναι ο πιο κακοποιημένος, αν όχι χωρίς έννοια όρος σε όλη την rock. Αν συμφωνήσουμε ότι το πρώτο κύμα της punk-rock καταλάγιασε γύρω στο 1980, αυτό σημαίνει ότι το περισσότερο underground rock στα επόμενα 30+ χρόνια βρίσκεται κάτω από την ομπρέλα του post-punk; Ένας χονδρικός ορισμός θα το περιέγραφε απλώς σαν underground rock που ξεπήδησε μετά τον απόηχο της αρχικής πυροδότησης του punk/new wave, συνδυάζοντας αυτό που έλεγαν punk/new wave με τελείως διαφορετικές επιρροές από την pop του '60 και την exotica , στην avant-garde jazz, την ηλεκτρονική, την dub και την hip-hop. Όλα τα σχήματα που περιγράφονται ως post-punk κυριολεκτικά μετριούνται σε χιλιάδες. Το να λυχνίσουμε τρία από αυτά, πιθανώς θα θεωρηθεί ανοσιούργημα από όσους πιστά πηγαίνουν τακτικά στα δισκάδικα κάθε εβδομάδα ψάχνοντας στα εξειδικευμένα ράφια της indie. Οι καλλιτέχνες που θα παρουσιάσουμε στα τρία μέρη που θα ακολουθήσουν είναι πραγματικά παράξενοι, ευέλικτοι και μη κατηγοριοποιήσιμοι όπως ο συνδυασμός των επιρροών τους θα σας οδηγούσε να πιστέψετε. Και ακόμα μέσα στον κόσμο της εναλλακτικής rock οι συνεισφορές τους δεν έχουν σχετικά γραφτεί και οι δίσκοι τους σπανίως ακούγονται, ακόμα και από μη εμπορικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς σε όλο τον κόσμο. Στόχευαν και στοχεύουν στο μέλλον της rock; Ελπίζω όχι. Όχι επειδή δεν αξίζει η μουσική τους. Αλλά επειδή προκαλεί εύκολες απομιμήσεις.

Sankara

Περπάτησε μέσα σε μια μεγάλη Μαροκινή πόλη και πολύ σύντομα θα ακούσεις τον παραδοσιακό ήχο της shabee χορευτικής μουσικής. Μια μεθυστική μίξη από Αραβικές και Αφρικανικές επιρροές και σαν τρανς Μαροκινοί ρυθμοί και τελετουργίες είναι αυτό που παίζεται με όργανα όπως βιολί, μαντολίνο και λάουτο, απέναντι στα εξωτικά κρουστά bendir και darbukka. Στον ίδιο χρόνο ραδιόφωνα και κασσετόφωνα θα "σπάνε" με τα τελευταία Αμερικανικά και Ευρωπαικά hip-hop, house και techno. Θα σκεφτόσουν ότι ο συνδυασμός των παραδοσιακών Μαροκινών ήχων και της νέας Δυτικής τεχνολογίας θα ήταν το αναμενόμενο επόμενο βήμα. Ωστόσο οι Aisha Kandisha's Jarring Effects δεν προχώρησαν τόσο διστακτικά στην μοντέρνα εποχή, αλλά όπως ρίχνεις ένα τούβλο έξω από το παράθυρο.

Laroussa

 Η πρόθεση ήταν ξεκάθαρη από τις πρώτες νότες του πρώτου τραγουδιού του ντεμπούτο άλμπουμ τους, καθώς βιομηχανικoί ήχοι επιταχύνουν και επιβραδύνουν μέχρι ένα σταμάτημα, καθώς μια ρομποτική φωνή μουρμουρίζει ακατανόητα, όπλα πυροβολούν, μέταλλα χτυπάνε μεταξύ τους και γυαλιά σπάνε. Μόνο όταν τα στοιχειωτικά έγχορδα αρχίζουν να παίζουν και τα παραδοσιακά κρουστά ξεκινούν, συνειδητοποιείς ότι πρόκειται περί ενός Μαροκινού άλμπουμ. Για τα επόμενα σαράντα λεπτά του El Buya, οι AKJE (όπως εν συντομία αυτοαποκαλούνται) απογειώνονται για μια μοναδική κούρσα που περιέχει παραδοσιακή Μαροκινή μουσική μέσα από την τελευταία λέξη της ηλεκτρονικής τεχνολογίας. Οι πλατφόρμες στα πικάπ κουνιώνται εμπρός πίσω και τα κρουστά ακούγονται σαν μεταλλικό τενεκεδάκι παγιδευμένο στο απώτερο διάστημα. Τα φωνητικά και οι ψαλμοί που σε στοιχειώνουν μερικές φορές θρυμματίζονται σε τραυλίσματα και επαναλήψεις. Τριξίματα και μυστηριώδεις εξάρσεις βιομηχανικών εφέ, θόρυβος από πλήθος και αντήχηση παρεμβαίνοντας απρόβλεπτα, μερικές φορές ταξιδεύουν από ηχείο σε ηχείο. Όμως ποτέ δεν "πνίγουν" τα παραδοσιακά Μαροκινά βιολιά, τις κιθάρες, καθώς και τα όμορφα φωνητικά που φέρνουν θλίψη και που αποτελούν τα θεμέλια των κομματιών.

Majiti Mataliti

 Κυκλοφορώντας το 1991 (αν και ηχογραφήθηκε το 1988 και 1989), το El Buya ειλικρινά ακούγεται όπως κανένα άλλο άλμπουμ έχει ποτέ ακουστεί. Πολλά Αφρικανικά, Μεσανατολικά και Ασιατικά γκρουπ είχαν προσπαθήσει να προσαρμόσουν παραδοσιακές μουσικές του κόσμου με την υπερσύγχρονη τεχνολογία, συνήθως καταλήγοντας να ακούγονται σαν κοινότοπα ντίσκο με ελαφρές παραλλαγές παρά σαν την πύλη προς τον εικοστό πρώτο αιώνα. Οι Aisha Kandisha ξέφυγαν από το σωρό, χρησιμοποιώντας ραπ, dub και τεχνικές DJ στην δική τους εγχώρια μουσική, παρά προσεγγίζοντας το θέμα από τον άλλο δρόμο "πνίγοντας" τα μη Δυτικά στοιχεία με ηλεκτρονικά κρουστά και φάνκυ μπάσα. Και έρχεται σαν έκπληξη το να μαθαίνουμε ότι οι πρόδρομοι της Μαροκινής avant-pop είναι άγνωστοι στην ίδια τη χώρα τους, όπου ποτέ δεν έπαιξαν live ή κυκλοφόρησαν δίσκο. Ακόμα και το όνομά τους εγείρει ζήτημα αντιπαράθεσης στην Μαροκινή κουλτούρα, όπου η Aisha Kandisha είναι κάτι σαν μάγισσα, σαν θηλυκό πνεύμα που μπορεί όπως λένε οι θρύλοι να καταστρέψει άντρες, οδηγώντας τους στην παράνοια, κάνοντάς τους ακόμα και να αυτοκτονήσουν. Ιδιαίτερα ανάμεσα στις μεγαλύτερες γενιές, και το να εκστομίσεις το όνομα αυτό εμπνέει φόβο.

Aisha Kandisha

Είναι δύσκολο να συγκρίνει κανείς την κατάσταση στην Αμερική, όπου παρά τις πανταχού παρούσες γονικές προειδοποιήσεις, μπάντες αποκαλούμενες Elvis Hitler ή Dead Kennedys δεν αντιμετωπίζουν περιθωριοποίηση. Έτσι οι AKJE κυκλοφόρησαν τους δίσκους τους στην Ευρώπη και έχουν βρεί τους ακροατές τους-αν και παραμένουν λίγοι-στην Ευρώπη, την Ιαπωνία και την Αμερική. Δοθείσης της μετωπικής σύγκρουσης της Δύσης και της Βόρειας Αφρικής μέσα στην μουσική τους, κάνει αίσθηση ότι ένας από τους βασικούς αρχιτέκτονες του ήχου είναι ο Pat Jabbar, ένας Ελβετός μουσικός που συχνά πειραματίζεται με προγραμματισμό. Η Barbarity (δισκογραφική) που ανήκει στον Jabbar έγινε ένα εργαστήρι για αρκετούς Μαροκινούς που εξερευνούν την πολιτισμικές συγχωνεύσεις, περιλαμβάνοντας επίσης την Ahlam, τους Amira Saqati και τους Argan (όλοι παρουσιάζουν συνεργασίες με μέλη των AKJE). Ο αγγλόφωνος Jabbar που εδρεύει στη Βασιλεία της Ελβετίας είναι κάτι σαν σύνδεσμος μεταξύ των Δυτικών media και των Μαροκινών μουσικών, κυκλοφορώντας τους δίσκους τους για τις διεθνείς αγορές, συχνά επεξεργαζόμενος τα ηλεκτρονικά της παραγωγής και προωθώντας τους δίσκους ο ίδιος. Ο Jabbar έπαιζε σαξόφωνο με ska και punk μπάντες όταν για πρώτη φορά επισκέφτηκε το Μαρόκο το 1985, όταν "τζάμαρε", όπως ο ίδιος το θέτει με hip-hop Μαροκινούς μουσικούς, πράγμα που οδήγησε στο El Buya.

El Farrah

Οι Μαροκινοί μουσικοί είχαν ήδη εκτεθεί στην ραπ, στο hip-hop, στη ρέγγε και στην νέγρικη χορευτική μουσική σε ραδιοφωνικά προγράμματα που μεταδίδονταν στην Ταγγέρη και στην Καζαμπλάνκα. "Μάλλον δεν ενδιαφέρονταν και πολύ στο να προσπαθήσουν να κάνουν μια "διασταύρωση" εκείνο τον καιρό" εξηγεί ο Jabbar. "Αυτό ήταν μάλλον δική μου επιρροή, ασυναίσθητα". Ο M.Y. Ahmed, εκείνο τον καιρό τραγουδιστής με μία παραδοσιακή shabee μπάντα, έγινε ο lead singer των AKJE, μετά την ασυνήθιστη μίξη τους. "Ήμασταν ήδη σε ένα θορυβώδη βιομηχανικό δρόμο" εξομολογείται ο Jabbar. Επτά μουσικοί συνεισέφεραν στο El Buya στο βιολί, στο μαντολίνο, στη darbukka, στο bendir, στο percussion, στην ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα και σε ότι απλά επισημαινόταν από τον μουσικό τύπο ως "θόρυβοι". Το τελευταίο κομμάτι με τον αινιγματικό τίτλο "Roof Fish Suck 2", ένα πιο πολύ ορχηστρικό κομμάτι με lo-fi (Low Fidelity), δίνει μια ιδέα του πως τα βασικά κομμάτια θα ακούγονταν πριν διανθιστούν με τους "θορύβους". Και αποτελεί επίσης ένα από μερικά από τα πιο "εξ'εμπειρίας" φτιαγμένα και μιξαρισμένα κομμάτια ανάμεσα στις ηχογραφήσεις της περιόδου του '90. Η μίξη έγινε από τον Jabbar και τον Fido K. πίσω στη Βασιλεία, κάνοντας το άλμπουμ μια διαπολιτισμική συνεργασία στην κυριολεξία αλλά και στο πνεύμα.

Roof Fish Suck 2

O Jabbar παρατηρεί πως η σχετικά πρωτόγονη κατάσταση της τεχνολογίας για ηχογραφήσεις στα Μαροκινά στούντιο θα έκαναν δύσκολο να ηχογραφήσει και να μιξάρει κάποιος ταυτόχρονα. "Οι περισσότεροι Μαροκινοί δεν αντέχουν οικονομικά να αγοράσουν ένα μίκτη ή κομπιούτερ ή συνθεσάιζερ. Επομένως είναι πολύ δύσκολο να αποκτήσεις καλό εξοπλισμό. Τα καλύτερα πράγματα βρίσκονται σε μεγαλύτερα στούντιο. Πρέπει να τα νοικιάσεις και αυτό είναι πολύ ακριβό. Αν για παράδειγμα έχεις δέκα ημέρες παραγωγή στην Καζαμπλάνκα είναι πιο ακριβά από το στούντιο του Fido εδώ στην Ελβετία. Οι περισσότερες μπάντες κάνουν ηχογράφηση δυό κομματιών, τα πάντα σε δύο κομμάτια. Κάνουν την μίξη κατά την διάρκεια των ηχογραφήσεων-εντελώς τρελό. Τώρα με αυτά τα νέα στούντιο στην Καζαμπλάνκα κάνουν μια κανονική ηχογράφηση σε μία μέρα και την επόμενη κάνουν την μίξη. Δεν κάνουν πολλές συνθέσεις και προσπαθούν να παίξουν με τα εφέ. Είναι περισσότερο ή λιγότερο μια πολύ φυσιολογική μίξη". Το ταμπού που περικυκλώνει το όνομα Aisha Kandisha λέει ο Jabbar, δεν αποτελεί ένα σοβαρό εμπόδιο στην αποδοχή των AKJE στην Μαροκινή αγορά, όσο ο ψυχρός παράγοντας ότι η μουσική τους είναι απλά τόσο εκκεντρική. "Στο Μαρόκο είναι πολύ δύσκολο να πουλήσεις αυτό το είδος της μουσικής, επειδή είναι πολύ avant-garde. Το Marrakech είναι σταθερά πολύ δημοφιλές, πολύ παραδοσιακά προσανατολισμένο. Οι περισσότεροι άνθρωποι είτε ακούν hip-hop και techno και καθαρά Ευρωπαική μουσική, ή προτιμούν την καθαρά Μαροκινή ή Αλγερινή ή την Moroccan rai . Αυτό το είδος του πειραματισμού ίσως είναι τόσο βαρύ για τους περισσότερους ανθρώπους". Και προφανώς για την Μαροκινή μουσική βιομηχανία."Οι νέοι άνθρωποι νομίζω θα το αποδέχονταν εάν γνώριζαν ότι υπάρχει. Αλλά μια δισκογραφική δεν θα έπαιρνε το ρίσκο να το βάλει στους καταλόγους της επειδή νομίζουν ότι είναι τόσο απόμακρο. Προτιμούν κάποια εμπορικά rai ή κάποια shabee ή οποιαδήποτε δημοφιλή μουσική ακόμα και εντελώς μοντέρνα". Έτσι το El Buya διανεμήθηκε αρχικά στο Ευρωπαικό και Αμερικανικό εναλλακτικό/underground κοινό, πράγμα που τελικά οδήγησε σε μια καίρια επαφή με την μπάντα. Συνάντησαν τον Randy Barnwell της Sub Rosa Records στην Ταγγέρη, στο σπίτι του φημισμένου συγγραφέα Paul Bowles (The Sheltering Sky). Ο Barnwell ήταν καλός φίλος με τον Bill Laswell τον διάσημο μπασίστα από την Νέα Υόρκη και παραγωγό του οποίου οι παραγωγές κατά τα φαινόμενα τιμούν κάθε άλλο πειραματικό rock δίσκο (όπως επίσης και mainstream πρότζεκτς με τους Mick Jagger, Yoko Ono, Laurie Anderson και τους Ramones). Ο Barnwell, θυμάται ο Jabbar, έστειλε μια κόπια του El Buya στον Laswell. Αφού ανακάλυψε ότι το γκρουπ σχεδίαζε να κάνει ακόμα ένα άλμπουμ ο Laswell έγινα αλτρουιστικά εθελοντής στο να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην παραγωγή. Επίσης έπαιξε μπάσο σχεδόν στο μισό Shabeesation που βγήκε το 1993 και κυκλοφόρησε το 1995 από την Rykoside. Ο Bernie Worrel των Parliament-Funkadelic και ο Umar Bin Hassan έκαναν επίσης guest εμφανίσεις στον δίσκο που είχε πολύ περισσότερο χορευτική διάθεση από το ντεμπούτο τους.

Lahbab

 "Είναι πραγματικά σπουδαίος" ενθουσιάζεται ο Jabbar για τον Laswell. "Είναι απίστευτο που ποτέ δεν θέλει να ακούσει μια κασέτα πριν την παραγωγή. Απλά λέει εντάξει, έρχεσαι, φέρνεις τα μηχανήματά σου και ακούει μια φορά τα τραγούδια στο στούντιο. Την επόμενη φορά παίζει λίγο μπάσο. Την τρίτη φορά ηχογραφεί και την τέταρτη είναι ήδη μιξαρισμένη η παραγωγή". To Shabeesation πρέπει να είναι περισσότερο αποδεκτό σε κοινό προσανατολισμένο στον χορό, αλλά χάνει σε αυθορμητισμό και σε εξέχοντα παραδοσιακά στοιχεία, που ήταν τόσο καίρια στο πρώτο άλμπουμ τους, αντικαθιστώντας τα με μάλλον τυπικά ρυθμικά τμήματα και επεξεργασμένα στο κομπιούτερ βασικά. Ο Jabbar μοιάζει να έχει συνηθίσει να εξηγεί την μετάβαση "Ίσως έπρεπε να πάμε περισσότερο προς τον χορό κάπως" παραδέχεται "επειδή είναι πιο ελκυστικό, πιο εύκολο να εκτεθεί στους Ευρωπαίους ακροατές και να παίξει περισσότερο στο ράδιο". "Στην αρχή" λέει "δεν υπήρχαν εμπορικές προθέσεις. Ήταν μουσική που κάναμε για το κέφι μας και ποτέ δεν είχε περάσει από το μυαλό μας να έχουμε δισκογραφική ή να φτιάξουμε άλλες μπάντες. Η ανταπόκριση ήταν τόσο καλή και υπήρχε τόσο μεγάλη ζήτηση για τέτοια μουσική που σκεφτήκαμε ωραία γιατί δεν κάνουμε άλλο ένα άλμπουμ; Δεν σκεφτήκαμε τόσο πολύ ότι αυτό το τραγούδι πρέπει να είναι techno, αυτό ρέγγε ή κάπως έτσι. Απλά έρχεται κάπως αυτοματοποιημένα".

Zin

Ο Jabbar στην πραγματικότητα διέκοψε τις σπουδές του για να προσπαθήσει να κερδίσει το ψωμί του από τη μουσική με την δισκογραφική Barbarity. Στην χούφτα των κυκλοφοριών της Barbarity είναι στην πραγματικότητα το ντεμπούτο της Ahlam (Revolt Against Reason), παρά το Shabeesation που έρχεται πιο κοντά στον αυθορμητισμό και στην καύση της παραδοσιακής με την ηλεκτρονική μουσική του El Buya. Ολόκληρη η σύνθεση της Barbarity, σαν τους AKJE, εστιάζουν περισσότερο σε διεθνή επιτυχία, από το να πουλάνε δίσκους στη χώρα τους. Όχι μόνο γιατί η μουσική θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως πολύ avant-garde ή ακόμα λόγω της περιστασιακά αμφιλεγόμενης κλίσης μερικών στίχων της Barbarity. (Το "El Quods" της Ahlam για παράδειγμα είναι ένα κάλεσμα για ειρήνη μεταξύ Αράβων και Εβραίων, που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως εξαιρετικά εμπρηστικό στην κοινωνία του Μαρόκο). Είναι επίσης επειδή ακόμα και οι μεγαλύτεροι Μαροκινοί σταρ, λέει ο Jabbar, δεν κατέχουν δικαιώματα για τις ηχογραφήσεις. "Ακόμα και μια εντελώς δημοφιλής μπάντα θα ηχογραφούσε για 10.000 δολλάρια και αυτό είναι όλο. Υπάρχουν μερικές μπάντες που πουλάνε σχεδόν μισό εκατομμύριο κασέτες. Οι περισσότερες από τις μπάντες αυτές δεν βλέπουν ούτε σεντ γι'αυτό. Οι περισσότεροι από τους καλλιτέχνες κατακλέβονται πράγμα πολύ λυπηρό νομίζω". Αυτό μειώνει το κίνητρο ακόμα και στην υποστήριξη ενός δίσκου, πράγμα που σε κάποιο βαθμό εξηγεί γιατί όπως παρατηρεί ο Jabbar αν οι καινοτόμες Μαροκινές μπάντες μπορέσουν να κερδίσουν την αποδοχή στο έδαφός τους έχει καλώς. Αν όχι δεν τους νοιάζει. Για αυτούς είναι σημαντικότερο, δυστυχώς κάποιες φορές, να ακουστούν έξω από το Μαρόκο.

Fin Roh

Ειρωνικά όταν οι AKJE προσκλήθηκαν να ταξιδέψουν στην Αμερική, όπου θα "άνοιγαν" για τον rai τραγουδιστή Cheb Tati, τους ειπώθηκε από τον Αμερικανό πρέσβυ στην Καζαμπλάνκα ότι ήταν σχεδόν αδύνατον να πάρουν visa (αν και το γκρουπ είχε περιοδεύσει στην Ευρώπη). Μη θέλοντας να παίξουν στο Marrakech, μη μπορώντας να παίξουν στην Αμερική, οι AKJE είναι σχεδόν underground όχι από επιλογή τους- μια "world music" μπάντα που έχει προσπαθήσει να φέρει κοντά δυό ηπείρους χωρίς ουσιαστικά να μπορεί να παρουσιάσει την δουλειά της σε καμία από αυτές.

Muey A Muey

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 

Ώρα να πούμε αντίο ή μάλλον "salam" στους Aisha Kandisha. Όχι την μάγισσα που θα σε έκανε να χάσεις το μυαλό σου, αλλά στην μπάντα που είναι ακόμα έτοιμη να σου κάνει μάγια με τους ρυθμούς και τους συνδυασμούς των ήχων τους.

ΒΑΣΙΛΗΣ