RICK WRIGHT

Ο μαέστρος πίσω απ’ τους Pink Floyd (Part 2)

Μπορεί το Atom Heart Mother να αποτέλεσε μια νέα επίδειξη ταλέντου για τους Pink Floyd (P.F.) κι αφορμή για να αποκτήσουν νέους fans. Μπορεί επίσης να χάρισε ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και cult εξώφυλλα δίσκων - αχ, αυτή η αγελάδα - στη μουσική βιομηχανία, αλλά όλα τα παραπάνω ήταν τελικά λεπτομέρειες. Το πιο σημαντικό ήταν ότι άρχισε να καλλιεργεί στον κόσμο την ελπίδα και την ανυπομονησία για ένα ακόμη καλύτερο και “σοκαριστικό” επόμενο άλμπουμ. Το κοινό έβαζε όλο και πιο ψηλά τον πήχη. Ευτυχώς η μπάντα, ειδικά τη δεκαετία αυτή, δεν θα τους άφηνε παραπονεμένους. Το αντίθετο!
Όσον αφορά στο αφιέρωμά μας, τουλάχιστον για τα επόμενα πέντε-έξι χρόνια, δημιουργείται το εξής παράδοξο: όσο ο Waters, σταδιακά,  ηγείται κι επιβουλεύεται όλο και πιο πολύ τους P.F.,τόσο τα πλήκτρα του Wright γίνονται όλο και περισσότερο το σημείο αναφοράς του ήχου τους. Ο πρώτος φυσικά το κατάλαβε αυτό κι αυτή ήταν η κυριότερη αιτία που έφερε σιγά σιγά την προστριβή μεταξύ τους. Αλλά ας συνεχίσουμε από εκεί που σταματήσαμε στο part 1:
Το επόμενο άλμπουμ του γκρουπ είναι το Meddle, το 1971. Εδώ ο Rick κάνει πάλι το θαύμα του και συμβάλλει τα μέγιστα στο επικών διαστάσεων έργο - και καμάρι των P.F. – “Echoes”. Είκοσι τρία λεπτά πειραματισμού, μαγείας και δέους. Το τραγούδι στηρίζεται σε διάφορα μουσικά parts, αρχικά με το όνομα “Nothing” που τελικά πρωτοπαίχτηκε σε live, το ‘71, ως “Return of the Son of Nothing”. Ο Rick συνέθεσε, όχι μόνο την εντυπωσιακή εισαγωγή αλλά - κατά ομολογία - τα βασικά μοτίβα του συνόλου. Ειδικά στο αρχικό μέρος, ο ήχος του “σόναρ” που ακούγεται, προέρχεται από το πιάνο του Wright και οφείλεται σε πειραματισμό του με ειδικό amplifier και Leslie speaker. Θα πρέπει εδώ να τονιστεί και το άρτιο αποτέλεσμα της εναρμόνησης των δύο φωνών: του Gilmour και του Wright. Έτσι το κομμάτι απογειώνεται ακόμη περισσότερο. Τίποτε ίσως δεν θα γινόταν χωρίς τον Rick. O Gilmour, σε ερώτηση αν θα ξανάπαιζε το συγκεκριμένο, στη συναυλία που θα έδινε στο ρωμαϊκό άμφιθέατρο της Πομπηίας, 45 χρόνια αργότερα μετά το “Live at Pompeii”, το 2016, ήταν κατηγορηματικός: “Θα ήταν υπέροχο να παίξω το “Echoes” εδώ, αλλά δεν θα το έκανα χωρίς τον Rick. Υπήρχε κάτι το ξεχωριστό στον τρόπο που έπαιζε ο Rick αυτό…”
Η τελευταία κοινή live παράσταση του “Echoes” που έδωσαν οι δύο φίλοι ήταν το 2006, όταν ο Rick συμμετείχε στην περιοδεία του David, για το άλμπουμ On an Island:

Echoes

Και φτάνουμε στο magnus opus των P.F. αλλά κι ίσως ολόκληρου του κόσμου της μουσικής, στον εικοστό αιώνα. Το φημισμένο, το ανυπέρβλητο άλμπουμ του 1973, The Dark Side of the Moon (T.D.S.O.T.M.). Το άλμπουμ των ρεκόρ, το άλμπουμ που λέγεται ότι ένα στα τέσσερα βρετανικά νοικοκυριά κατέχουν ένα αντίγραφο - κόσμημα στη δισκοθήκη ή …κορνιζομένο στον τοίχο τους. Κι εδώ ο Wright πάλι μεγαλούργησε.
Αλλά ας φανούμε δίκαιοι κι αντικειμενικοί: Ο Waters ήταν ο νους και η κινητήριος δύναμη αυτού του αριστουργήματος. Κανείς δεν του το στερεί αυτό. Οι βασική ιδέα, οι περισσότερες συνθέσεις και οι στίχοι είναι δικά του παιδιά. Από την άλλη, η συνθετική συνεισφορά των Gilmour και Mason ήταν σχεδόν μηδαμινή! Ναι, αυτό είναι αλήθεια. Τούτο όμως δεν υποβαθμίζει με κανέναν τρόπο την συνολική τους παρουσία στο T.D.S.O.T.M.. Ειδικά για τον Gilmour, προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες τόσο ως lead vocalist του άλμπουμ, όσο και με τα υπέροχα κιθαριστικά μέρη και σόλο που έμειναν στην ιστορία (πχ. στο “Money” και στο “Time”).
Κι εδώ πάλι όμως ο ρόλος του Rick αναβαθμίζεται. Όχι μόνο με τη συνεισφορά του στο στούντιο και το ταλαντούχο παίξιμο αλλά κυρίως συνθετικά. Συμμετέχει στη σύνθεση των “Breathe”, “Time”, και “Any Colour You Like”. Επίσης η μουσική δύο ακόμη κομματιών είναι αποκλειστικά δική του. Μιλάμε για τα “Us and Them” και “The Great Gig In the Sky”. Το πρώτο κομμάτι στηριζόταν σε μια παλιότερη σύνθεση που είχε κάνει ο Rick, μερικά χρόνια πριν, για την ταινία του Michelangelo Antonioni “Zabriskie Point”, γνωστή ως “The Violent Sequence”. Για την ιστορία, το κομμάτι “κόπηκε” από την ταινία αλλά, ευτυχώς για όλους μας, αυτή η μαγική μελωδία στο πιάνο, δεν ξεχάστηκε.

The Violent Sequence

Το “The Great Gig in the Sky” ήταν επίσης μία παλαιότερη, έτοιμη μελωδία του Wright, γνωστή με τίτλο “The Mortality Sequence” ή “The Religion Song” (προφανώς γιατί παιζόταν σε παραστάσεις παράλληλα με την απαγγελία στίχων από τη Βίβλο). Στο στούντιο κατάληξε να γίνει ένα εύθραυστο και πανέμορφο συναισθηματικό ιντερλούδιο, κυρίως με τα ονειρικά και σοκαριστικά φωνητικά της Clare Torry, επιλογή του μηχανικού του άλμουμ, Alan Parsons. O ίδιος το Rick θυμάται ότι «…έπαιζα στο στούντιο μερικές συγχορδίες στο πιάνο κι ίσως ο Dave - ή ο Roger -  είπε: “Χμμ… αυτό ακούγεται ωραίο. Ίσως θα μπορούσαμε να το χρησιμοποιήσουμε στο άλμπουμ”». Ακόμη κι ο Waters, χρόνια αργότερα, παραδέχτηκε ότι τα δύο συγκεκριμένα τραγούδια ήταν τα καλύτερα πράγματα που έκανε ο Rick.

The Great Gig in the Sky

Πριν καταλαγιάσει η σκόνη από τον τυφώνα του T.D.S.O.T.M, οι P.F. επιστρέφουν στα Abbey Road. “Τι κάνουμε μετά απ’ αυτό;”, αναρωτιέται ο Rick Wright. Aλήθεια, πώς μπορείς να συνεχίσεις στην κορυφή, έχοντας μόλις βγάλει ένα από τα καλύτερα και  δημοφιλέστερα άλμπουμ όλων των εποχών;  Η απάντηση ήταν προφανής: Με ένα άλλο!
Έτσι οι P.F., το 1975, την εποχή που βρισκόταν στην κορυφή της καριέρας τους, ηχογραφούν και κυκλοφορούν το Wish You Were Here. Ένα άλμπουμ πέντε κομματιών, που ταυτόχρονα χρησίμευε ως φόρος τιμής στο πρώην μέλος του συγκροτήματος Syd Barrett και κριτική για τα διεφθαρμένα κεφάλια της μουσικής βιομηχανίας. Ένα άλμπουμ που με την πάροδο του χρόνου έγινε μνημείο του progressive ενώ άφησε το στίγμα μιας από τις πιο σκοτεινές και μελαγχολικές δουλειές της μπάντας.
Το άλμπουμ αρχίζει με το κομμάτι που διατρέχει και τις δύο πλευρές του δίσκου, το επιβλητικό “Shine on you Crazy Diamond” (parts I-V). Αρχικά, στο part I, κυριαρχεί ο Rick με το Hammond και τα ονειρικά χάδια του Μinimoog. Έχοντας φτάσει στα όρια του πειραματισμού, η μπάντα χρησιμοποιεί μέχρι και αυτοσχέδια μουσικά όργανα, όπως ποτήρια κρασιού όπου, τρίβοντάς τα στο χείλος, παρήγαγαν το ακουστικό αποτέλεσμα που ήθελαν (όλα αυτά, κατάλοιπα του λεγόμενου “Household Odjects Project”). Οι φήμες μάλιστα θέλουν να παίζουν το συγκεκριμένο “όργανο”, από κοινού, ο Rick με τον Roger! Τελειώνοντας το κομμάτι, απολαμβάνουμε το σόλο σαξόφωνο του Dick Parry, ενώ συνοδεύεται από το Solina synth του Rick. Αλλά και στη Β’ πλευρά, στα parts V-IX, αυτό που κυρίως σου μένει από όλο το αριστούργημα είναι τα χαρακτηριστικά πλήκτρα του μαέστρου, όπου εδώ χρησιμοποιεί κυρίως το Minimoog και ένα Hohner Clavinet. Ειδική μνεία για το part IX, το μέρος που κλείνει το τραγούδι αλλά κι όλο το άλμπουμ. Σύνθεση εξολοκλήρου του Wright. Ο Gilmour το περιέγραψε σε μια συνέντευξη ως “αργή (σε 4/4) πορεία κηδείας”. Κι είναι αλήθεια ότι κάτι τέτοιο μας θυμίζει. Καταθλιπτική μουσική για την κατάσταση του παλιόφιλου Syd. Και ως ειρωνική σύμπτωση, κηδεία αφενώς για τις σχέσεις μεταξύ Rick – Roger και αφετέρου για την τελευταία συνθετική συμμετοχή του Wright στους P.F.- τουλάχιστον μ΄αυτή την - κλασική – σύνθεσή τους. Παρά τα προβλήματα κατά την παραγωγή, το άλμπουμ παρέμεινε το αγαπημένο του Wright: "Είναι ένα άλμπουμ που μπορώ να ακούσω για ευχαρίστηση, και δεν υπάρχουν πολλά άλμπουμ των Floyd που μπορώ".  Και ο  Gilmour συμμερίζεται αυτή την άποψη: “Θα πρέπει να πω ότι είναι το αγαπημένο μου άλμπουμ”.

Shine On You Crazy Diamond (Part IX)

Στα μέσα του ’76, η μπάντα ηχογραφεί το επόμενο άλμπουμ Animals. Aποτελεί την πρώτη φορά που ο Wright δεν έχει καθόλου credit σε δουλειά των P.F. Βασικά, με εξαίρεση τον Gilmour στο “Dogs”, credit έχει μόνο ο Waters, αφού πρόκειται για καθαρά δικό του έργο. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι όλα τα μέλη δε δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. Η μπάντα κάνει την υπέρβασή της και πιάνει υψηλά στάνταρντς. Αυτό κάνει κι ο Rick. Άσχετα αν δεν του πιστώνεται τίποτε, παίζοντας εξαίσια, συνθέτει μουσικά μέρη, όπως για παράδειγμα την εισαγωγή στο τραγούδι “Sheep”. Το κομμάτι αποτελεί ένα σκοτεινό αλλά συναρπαστικό έπος, τόσο συνθετικά όσο και στιχουργικά. Το σύνθετο ARP του Wright, το όργανο Hammond και το Minimoog είναι υπεύθυνα για το μεγάλο μέρος της υφής του τραγουδιού. Ειδικά, όπως είπαμε παραπάνω, οι νότες της εισαγωγής, σ΄αυτό το αυτοσχέδιο part του Rick με το ηλεκτρικό του πιάνο - αλλά και λίγο αργότερα που μπαίνει και η χαρακτηριστική μπασογραμμή - συνιστούν μία από τις καλύτερες στιγμές, όχι μόνο του συγκεκριμένου άλμπουμ, αλλά κι ολόκληρου του ρεπερτορίου των Floyd.

Sheep

Με τον Mel Collins στο σαξόφωνο και τον Snowy White (γνωστό από τα live που ακολούθησαν το “Animals”) στην κιθάρα, ο Wright  κυκλοφορεί το 1978, το πρώτο του προσωπικό άλμπουμ, με το όνομα Wet Dream. Αν και ήταν εξαιρετικό, με πολλές καλές στιγμές, οι πωλήσεις του δεν πήγαν καθόλου καλά και κατέληξε στα χέρια κυρίως αφοσιωμένων οπαδών του. Αργότερα ο ίδιος θα το χαρακτηρίζει ως “πειραματικό λάθος”.
Κι ενώ τα νούμερα και οι πωλήσεις με τους Pink Floyd βρισκόταν στα ύψη, οι σχέσεις μεταξύ των μελών πήγαιναν απ΄το κακό στο χειρότερο. Ο Waters λειτουργούσε πλέον ως δυνάστης στο γκρουπ. Εδραίωσε τη στάση του πάνω στις μουσικές κατευθύνσεις που θα ‘πρεπε να έχουν στο εξής. Τους παρουσιάζει σε demo την επόμενη project - χωρίς φυσικά παρεμβάσεις και διαφωνίες. Αυτό δεν ήταν άλλο από το “The Wall”, ένα σκοτεινό και βιογραφικό έργο. Μπαίνει τελικά το όνομά του Rick στο εξώφυλλο του δίσκου καθαρά για τυπικούς κι εμπορικούς λόγους. Στα επόμενα live, o Rick, συνεχίζει να συνυπάρχει στη σκηνή, αλλά πλέον ως μουσικός επί πληρωμή (session)! Μετά την περιοδεία που ακολούθησε, το 1980-’81, o Waters, σε μια κίνηση επίδειξης δύναμης και κυνισμού, απολύει τον Wright εντελώς από το συγκρότημα. Να φανταστείτε ήταν το μοναδικό μέλος των P.F. που δεν παρέστη στην πρεμιέρα της ταινίας “Pink Floyd -The Wall”, το 1982. Το “Τείχος” τελικά… είχε υψωθεί !
Το Final Cut, του 1983, ήταν το μοναδικό στην ιστορία των P.F. άλμπουμ, όπου δεν συμμετείχε με κανέναν τρόπο ο Rick.
Μετά την αποχώρησή του από τους Floyd, o Wright συνεργάζεται με τον Dave Harris των New Romantic band Fashion και κυκλοφορούν, ως Zee, το πειραματικό άλμπουμ Identity (1984), για το οποίο αργότερα ο Wright θα δηλώσει ότι “αυτό το άλμπουμ δεν θα έπρεπε να έχει κυκλοφορήσει”. Είναι το μοναδικό άλμπουμ μέλους των Floyd που δεν έχει κυκλοφορήσει ΠΟΤΕ και ΠΟΥΘΕΝΑ σε CD!
Μετά την αποχώρηση του Waters, o Rick επιστρέφει στην αγαπημένη του μπάντα, αρχικά στο A Momentary Lapse of Reason (του 1987), με όχι και τόσο επίσημο τρόπο, αφού – λόγω δικαιωμάτων – στο εξώφυλλο του δίσκου δεν υπάρχει φωτογραφία του και το όνομά του είναι γραμμένο με μικρότερα γράμματα από των τριών υπολοίπων μελών. Κατά την διάρκεια της τουρνέ για το άλμπουμ λύνονται πολλά προβλήματα και βρίσκει ξανά την θέση του στην επίσημη σύνθεση του γκρουπ. Συμμετέχει στην σύνθεση πέντε κομματιών στο άλμπουμ των Floyd, The Division Bell (1994) ενώ τραγουδά και το “Wearing the Inside Out”, κάτι που είχε να γίνει απο το “Time” (T.D.S.O.T.M). Τραγούδι, που αν και σε στίχους Anthony Moore, φαντάζει τόσο προσωπικό για τον συνθέτη κι αποτελεί την τελευταία του συνθετική συνεισφορά στην μπάντα της ζωής του. Από τότε, μέχρι το …τέλος, ακουγόταν σε κάθε live του συγκροτήματος.

Wearing the Inside Out

O Rick συνεχίζει τις προσωπικές δουλειές και τους - όχι πάντα επιτυχημένους – πειραματισμούς του. Το 1996 κυκλοφορεί το Broken China. Αποτελεί και το τελευταίο σόλο άλμπουμ του. Σε δύο κομμάτια, το “Reaching for the Rail” και στο “Breakthrough”, τραγουδά η Sinead O’Connor! Θεματικά είναι πολύ κοντά στο σκεπτικό των θεματικών άλμπουμ των  Floyd και συγκεκριμένα αφιερωμένο στην κατάθλιψη. Εδώ ο Rick μπαίνει σε μια νέα φάση στην μουσική ανάπτυξη, με εκτεταμένη χρήση τεχνικών καταγραφής και παραγωγής, βασισμένων σε υπολογιστή. Όπως και να ΄χει, κι αυτό το άλμπουμ πούλησε ελάχιστα.
Εν τω μεταξύ, ο πιστός στρατιώτης Wright ακολουθεί τους P.F. σε κάθε περιοδεία, σε κάθε live εμφάνιση. Μια τέτοια περιοδεία για το Division Bell στην Ευρώπη, ηχογραφείται και δημιουργείται το live άλμπουμ Pulse, το τελευταίο που κυκλοφόρησε με την σφραγίδα “Pink Floyd”, στα ΄90s.
Κατά την παραγωγή του Division Bell οι P.F. κατάγραψαν “πέντε ή έξι” ώρες (σύμφωνα με τον Rick) υλικό, το οποίο δεν κυκλοφόρησε για χρόνια. Είκοσι χρόνια αργότερα, οι εναπομείναντες Gilmour και Mason το χρησιμοποίησαν για το κύκνειο άλμπουμ των P.F. με τίτλο The Endless River. Είναι αφιερωμένο καθαρά στον - μακαρίτη πλέον - Rick Wright. Πολλές είναι κι εδώ οι συνθέσεις του Rick. Ειδικά το “Automn ‘68”, με σαφείς αναφορές στο “Summer ‘68” του “Atom Heart Mother”, αποτελεί ένα πανέμορφο, με έναν …καταπραϋντικό ήχο οργάνου, τραγούδι, που δείχνει πόσο οι ικανότητες του εκλειπόντος ενέπνευσαν τους συναδέλφους του κατά τη διάρκεια της μακράς συνεργασίας τους. Ο Mason, αμέσως μετά, δήλωσε: “Ακούγοντας εκείνες τις ηχογραφήσεις, ξαναθυμήθηκα τι χαρισματικός παίκτης ήταν”.
Πριν πεθάνει, ο Rick το έζησε κι αυτό: την επανένωση, έστω και στιγμιαία, της κλασικής line-up των P.F.  Wright, Gilmour, Mason και Waters επανενώθηκαν θριαμβευτικά για τη συναυλία Live 8 στο Hyde Park του Λονδίνου. Αυτό συνέβη στις 2 Ιουλίου του 2005 . Θα ήταν η τελευταία φορά που όλα τα τέσσερα (μετά-Barrett) μέλη των Pink Floyd θα βρισκόταν μαζί στην ίδια σκηνή. Αυτό είχε να γίνει από την εποχή των live για το “The Wall Tour” (1980-’81). Και λόγω των επιφυλάξεων που είχε ο Rick - καλώς ή κακώς – δεν θα γινόταν ποτέ ξανά.

Speak to me / Breathe LIVE 8

Τον Νοέμβρη εκείνης της χρονιάς οι P.F. μπαίνουν στο “Hall of Fame”. Δυστυχώς ο Rick, λόγω μιας εγχείρησης καταρράκτη που έκανε, δεν μπόρεσε να παραστεί. Δεν τα είχε παρατήσει όμως. Έπαιζε την αγαπημένη μουσική ως το τέλος. Έπαιξε στο σόλο δίσκο του Gilmour, On a Island (2006), και ταξίδεψε την Ευρώπη και την Αμερική με το συγκρότημα του Gilmour εκείνο το χρόνο, συνεισφέροντας φωνητικά και στα όργανα. Η τελική ζωντανή παράσταση του Wright ήταν, ως μέρος του συγκροτήματος του David Gilmour, στην πρεμιέρα της συναυλίας του Gilmour “Remember This Night”. Πραγματοποιήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2007 στο Odeon Leicester Square του Λονδίνου. Εκείνη την εποχή δούλευε πάνω σ’ ένα δικό του σόλο άλμπουμ, για το οποίο μέχρι τώρα δεν ξέρει κανείς τίποτε. Ίσως είναι καιρός…
Aυτή ήταν η μουσική διαδρόμη του Rick Wright. Ενός αληθινού… Μουσικού. Το ότι βρισκόταν - και βρίσκεται – προ και μετά θάνατον, σταθερά στους 10 καλύτερους κιμπορντίστες, όλων των εποχών, στις σχετικές λίστες, είναι μια λεπτομέρεια. Πραγματικός γητευτής του πιάνου και του αγαπημένου του Hammond C-3 (στο στούντιο) όσο και του Farfisa (στη σκηνή). Μην ξεχνάμε κι ότι ήταν ένας καταρτισμένος multi-instrumentalist. Εκτός από -κάθε είδους - πλήκτρα, έπαιζε σχεδόν τα πάντα: βιολί, τσέλο, κιθάρα, μπάσο, τύμπανα, σαξόφωνο, τρομπόνι και ξυλόφωνο. Όμως το σημαντικό είναι ότι επηρρέασε κι αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για όλους τους κατοπινούς μουσικούς. Αγαπήθηκε για τις συνθέσεις του και το ταλαντούχο παίξιμό του από εκατομμύρια κοινούς ανθρώπους. Κανείς λάτρης της μουσικής δε μπορεί να βγάλει απ’ το μυαλό του τις νότες των τεράστιων άλμπουμ που συμμετείχε. Κι όπως είπε ο Gilmour: «Χωρίς το “Us and Them” και το “The Great Gig In the Sky” τι θα ήταν το “The Dark Side of the Moon” ; ‘Όπως και χωρίς το μαγικό του άγγιγμα, το άλμπουμ “Wish You Were Here” δε θα ήταν αυτό που όλοι ξέρουμε»

Στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008, ο Rick άφησε αυτόν τον κόσμο, νικημένος από καρκίνο, σε ηλικία 65 ετών. Για τις νεκρολογίες και τι δήλωσαν για αυτόν, μετά θάνατον, θα χρειαζόμασταν ακόμη ένα- τουλαχιστον - αφιέρωμα. Μέχρι κι ο άσπονδος “φίλος” του, ο Roger, έσταζε μέλι. Λίγη σημασία πλέον μάταια όλα αυτά, απ΄τη στιγμή που αποδήμησε στους ουρανούς. Ότι και να υπάρχει εκεί πάνω, είμαι σίγουρος ότι θα έχει ήδη βρει το “τρελό διαμάντι” του ουρανού, τον φίλο του Syd, και θα προετοιμάζονται για την… “μεγαλύτερη συναυλία στον ουρανό” που έγινε ποτέ!!!

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ