NICO
"Please don’t confront me with my failures..."
To πραγματικό της όνομα ήταν Christa Paffgen, η ημερομηνία και ο τόπος γέννησης της μπερδεμένη. Αλλού αναφέρεται ότι γεννήθηκε στις 15 Μαρτίου του 1943 στη Βουδαπέστη, αλλού στις 16 Οκτωβρίου του 1938 στην Κολωνία και αλλού η χρονολογία είναι το 1944 και ο τόπος το Βερολίνο. Από την αρχή, η Nico φαινόταν προορισμένη για μια ζωή παράξενων εντάσεων και περίεργων σκηνικών. Ο πατέρας της προερχόταν από πλούσια οικογένεια και η μητέρα της από σαφώς πιο ταπεινή. Ο πατέρας της επέμενε να μεγαλώσει με καθολική ανατροφή, με όλα τα μυστήρια και τις δυστυχίες που αυτό συνεπάγεται. Με τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η οικογένεια αναζήτησε καταφύγιο στο Βερολίνο πριν κλείσει η μικρή Κρίστα τα τρία της χρόνια. Με τον πατέρα της δεν θα προλάβαινε να συνάψει καμία πραγματική σχέση. Λίγο καιρό μετά την κατάταξή του στη Βέρμαχτ, δέχτηκε πυρά (πιθανόν «οικεία») που του προκάλεσαν βαριά εγκεφαλική βλάβη και κατέληξε σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Με την ψυχικά διαταραγμένη μητέρα της, αντίθετα, η σχέση της έμελλε να είναι μακροχρόνια και γεμάτη τριβές, πίκρες και ενοχές.
Η πρώτη, καθοριστικά τραυματική εμπειρία για την Κρίστα (μετά τους ήχους των αδυσώπητων βομβαρδισμών) συνέβη στα 15 της, όταν βιάστηκε στο Βερολίνο από Αμερικανό στρατιώτη ( ο οποίος στη συνέχεια καταδικάστηκε και εκτελέστηκε). Στο τραγούδι «Secret Side» του άλμπουμ The End…γίνονται σαφείς αναφορές σ’ αυτόν τον βιασμό.
Secret Side
Λίγο μετά, ξεκίνησε η καριέρα της ως διάσημου μοντέλου που της επέτρεψε να φύγει και να μην κοιτάξει ποτέ ξανά πίσω. Ακολουθεί η λίγο-πολύ γνωστή λιτανεία της διαδρομής στα απώτατα όρια του τζετ σετ και του underground: Μετακομίζει στο Παρίσι όπου δουλεύει για πασίγνωστα περιοδικά μόδας, όπως Vogue, Tempo, Vie Nuove, Mascotte Spettacolo, Camera, Elle κ.α. Στα 17 της, μάλιστα, υπέγραψε συμβόλαιο με την Coco Chanel, το οποίο όμως πολύ γρήγορα αθέτησε. Στο μεταξύ, η ανακάλυψή της από τον φωτογράφο Herbert Tobias ήταν καταλυτική. Αυτός ήταν που της χάρισε και το παρατσούκλι με το οποίο έμελλε να γίνει γνωστή και που προερχόταν από τον σκηνοθέτη Νίκο Παπατάκη, με τον οποίο ο Tobias τους γνώρισε στο Παρίσι. Ακολούθως, η Nico θα γινόταν ζευγάρι κι αχώριστη με τον Παπατάκη, κυκλοφορώντας παντού ως «οι δύο Νίκο». Η πρώτες απόπειρες της Nico ως τραγουδίστρια έγιναν τον Δεκέμβρη του 1963 στο club “Blue Angel”, στη Νέα Υόρκη. Αργότερα, το 1965, γνώρισε τον κιθαρίστα των Rolling Stones, Brian Jones, ηχογραφώντας μάλιστα και το πρώτο της single στην εταιρεία Immediate. Όλα αυτά φυσικά με την καθοδήγηση του μάνατζερ του συγκροτήματος Andrew Loog Oldham. Ο τίτλος του single: «I’m Not Sayin» με Β-side το κομμάτι «The Last Mile». Παραγωγός ήταν ο… Jimmy Page !
I’m Not Sayin
Παράλληλα, ο ηθοποιός Ben Carruthers της γνώρισε τον Bob Dylan, ο οποίος της έγραψε το «I’ll Keep It With Mine», ένα τραγούδι που λέγεται ότι έγραψε όντας ερωτευμένος μαζί της. Περιέχεται στο πρώτο προσωπικό της άλμπουμ, του 1967, Chelsey Girl.
I’ll Keep It With Mine
Λίγο αργότερα, η Nico θα γνωρίσει στο στούντιο Factory τον Andy Warhol - η πιο καθοριστική γνωριμία της ζωής της. Οι φήμες λένε ότι τις συστάσεις έκανε ο ίδιος ο Dylan. O Andy ενθουσιασμένος θα τη χρησιμοποιήσει και στην ταινία του Chelsea Girls. Ήδη μερικά χρόνια πριν η Nico είχε παίξει έναν μικρό ρόλο στο Dolce Vita του Φελίνι, ενώ η κινηματογραφική της καριέρα είχε αρχίσει το 1958 με το La Tempesta του Alberto Lattuada και το 1959 είχε παίξει πάλι έναν μικρό ρόλο στο For The First Time του Rudolph Mate.Όταν ο Warhol άρχισε να μανατζάρει τους Velvet Underground, πρότεινε να πάρουν μαζί τους τη Nico σαν πέμπτο μέλος, ως βοήθεια στα φωνητικά, αλλά και στην ευρύτερη αποδοχή της μπάντας. Παρά τους αρχικούς διασταγμούς των Lou Reed και John Cale, τελικά συμμετέχει στο ιστορικό άλμπουμ των Velvet του 1967 με το εξώφυλλο με τη θρυλική μπανάνα. Εκεί τραγούδησε σε τρία κομμάτια: το «Femme Fatale», το «All Tomorrows Parties» και το «I’ll Be Your Mirror». Στο «Sunday Morning» συμμετέχει ως backing vocals.
I’ll Be Your Mirror
Αμέσως μετά, με τη μουρμούρα του Reed να μεγαλώνει, η Nico εγκαταλείπει τους Velvet και ακολουθεί σόλο καριέρα. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί το ντεμπούτο άλμπουμ της Chelsea Girl, με καθοριστική βοήθεια των Reed και Cale. Εδώ ερμηνεύει κυρίως συνθέσεις πρώην και νυν εραστών, όπως Tim Hardin, Bob Dylan, Jackson Browne κ.α. Ο τίτλος του προέρχεται σαφώς απ΄την ταινία του Warhol όπου συμμετείχε. Το 1969 κυκλοφορεί το δεύτερό της σόλο άλμπουμ The Marble Index. Εδώ γράφει η ίδια τη μουσική και τους στίχους, ενώ όλη την επιμέλεια την έχει ο John Cale. Η Nico παίζει αρμόνιο – σήμα κατατεθέν όργανο για την υπόλοιπη καριέρα της. Ένα κλιπάκι της εποχής για την προώθηση του άλμπουμ κινηματογραφείται από τον Francois de Menil. Αφορά το τραγούδι «Evening of Light» κι εδώ εμφανίζεται ως κοκκινομάλλα, μαζί με τον Iggy Pop!
Evening of Light
Στη δεκαετία του ΄70 κυκλοφόρησε δύο ακόμη άλμπουμ: Το Desertshore (1970) και το The End…. Και πάλι μουσική, στίχοι, αρμόνιο δικά της καθώς και στην παραγωγή ο Cale. Eιδικά στο Τhe End…στα synths βρίσκεται ο Brian Eno και στην κιθάρα ο Phil Manzanera, από τους Roxy Music. Και φυσικά ο τίτλος είναι παρμένος από το ομώνυμο τραγούδι των Doors. Μάλιστα το τραγούδι «You Forgot Το Answer», ήταν γραμμένο για την τελευταία συνάντηση που είχε με τον πρώην εραστή της, Jim Morrison!
You Forgot Το Answer
Κάπου εδώ ξεκινούσε η συνεργασία και η συμβίωση με τον Γάλλο σκηνοθέτη Philip Carell (ζούσαν μαζί σ' ένα τεράστιο λοφτ στο Παρίσι, χωρίς έπιπλα και με τους τοίχους βαμμένους κατάμαυρους) που, σύμφωνα με την ίδια, ήταν αυτός που την έχωσε στην ηρωίνη. Η μετάβαση στα παράξενα '80s με άλλον ένα σημαντικό δίσκο (το μοναδικό της προσωπικό άλμπουμ όπου δεν έβαλε το χέρι του ο John Cale ως παραγωγός), το Drama of Exile του 1981, για να ακολουθήσει η μετοίκησή της στο Μάντσεστερ, όπου η ηρωίνη έρρεε φθηνή και άφθονη. Το τελευταίο της studio album, είναι το Camera Obscura το 1985 ενώ τα Heroine, Behind the Iron Curtain και Fata Morgana θεωρούνται τα τρία πιο σημαντικά live άλμπουμ που έχει ηχογραφήσει. Να σημειώσουμε ότι, πριν απ’ όλα αυτά, πρόφτασε το 1972 να παραστεί σε ένα τελευταίο mini reunion με τους άσπονδους φίλους της Reed και Cale, στο Bataclan του Παρισιού.
Femme Fatale (Live)
Στα επόμενα τρία χρόνια (1982 – ’85) θα κάνει αρκετές και κουραστικές περιοδείες σε Ευρώπη, Ιαπωνία και Αυστραλία. Η τελευταία της ηχογράφηση έμελε να ήταν με τον Marc Almond, στο τραγούδι «Your Kisses Burn». Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η όλη ζωή της Nico ακροβατούσε ανάμεσα στην υπερβολή, τον φόβο, την εξάρτηση. Οι γνωριμίες και οι σχέσεις της υπήρξαν παροιμιώδεις. Οι Brian Jones, Lou Reed, Bob Dylan, Jim Morrison, Jimi Hendrix, Jackson Browne ήταν μερικοί από τους επιφανείς εραστές και συντρόφους της. Μάλιστα, ήδη από το 1962, ο γιος της Ari ήταν προϊόν της σχέσης της με τον Alain Delon, τον οποίο ο τελευταίος ποτέ δεν αναγνώρισε επίσημα, παρά την ανατριχιαστική ομοιότητα! Της ίδιας της άρεσε να δηλώνει «ναζί, αναρχική, τζάνκι» και κανείς ποτέ δεν ήταν σίγουρος αν «τρολάρει» ή όχι. Αυτές οι δηλώσεις, πάντως, πετάγονταν ανέμελα από το στόμα της (και μ' αυτήν τη βαριά φωνή που ειδικευόταν στο να τραγουδάει γοτθικά νανουρίσματα “πιο κρύα απ' τον θάνατο”) στην πρώιμη πανκ και μετα-πάνκ περίοδο. Η Nico ήταν συγχρόνως η Πεντάμορφη και το Τέρας και η μακρόσυρτη τελευταία πράξη της μοιάζει με ένα εκκωφαντικό «άντε και γαμ…» προς όλους όσοι επιχείρησαν να τη σβήσουν από την Ιστορία και να την παρουσιάσουν ως εντυπωσιακή, αλλά ενοχλητική γλάστρα με σωστές διασυνδέσεις. Παρά τον τερατώδη εγωισμό και τα φρικαλέα σκηνικά, υπήρχε κάτι σχεδόν αγνό πάνω της. Σίγουρα όχι κάτι χαριτωμένο, γλυκό ή κοινωνικά αποδεκτό, αλλά κάτι έντονο, ασυμβίβαστο και αφοπλιστικά ειλικρινές. Όπως και να έζησε όμως, ο θάνατός της δεν ήταν και τόσο… grande: To καλοκαίρι του 1988 η Nico έκανε διακοπές, μαζί με το γιο της Ari, στην Ίμπιζα. Εκεί έπαθε μία μικρή καρδιακή προσβολή ενώ έκανε ποδήλατο με συνέπεια την πτώση της και τον σοβαρό τραυματισμό της στο κεφάλι. «Το πρωί της 17ης Ιουλίου η μητέρα μου είπε ότι έπρεπε να πάει με το ποδήλατο να πάρει λίγη μαριχουάνα. Κάθισε μπροστά στον καθρέφτη κι έβαλε ένα μαύρο μαντήλι στο κεφάλι της. Η μητέρα μου κοίταζε στον καθρέφτη βάζοντας με μεγάλη φροντίδα το μαντήλι. Θα γυρίσω σύντομα μου είπε φεύγοντας με το ποδήλατο. Έφυγε νωρίς το απόγευμα την πιο ζεστή μέρα του χρόνου», έγραψε ο Ari Delon για τον θάνατό της. Όταν έγινε γνωστό το μοιραίο την επόμενη ημέρα, οι περισσότεροι που τη θυμόντουσαν ακόμα αντέδρασαν σαν να επρόκειτο για χρονικό προαναγγελθέντος θανάτου με επιμύθιο ένα κακό αστείο: η Πρωθιέρεια του Σκότους, η Βασίλισσα των Πάγων, η Σειρήνα της Ομίχλης, η Βαλκυρία του Λυκόφωτος, η πάλαι πότε θρυλική σαντέζα της τζετ σετ μποεμίας και των βελούδινων υποκόσμων, έσβησε τελικά, πέφτοντας από το ποδήλατο μέρα μεσημέρι. Η τραγική ειρωνεία (μία από τις άπειρες που σηματοδοτούν με έντονους γραφικούς χαρακτήρες το χαοτικό βιογραφικό της) είναι ίσως ότι αυτή ακριβώς η τελευταία πράξη της καριέρας και της ζωής της –τα χρόνια του λυκόφωτος κατά τη δεκαετία του '80, με τις περιοδείες στις πιο παρακμιακές συναυλιακές τρύπες της Ευρώπης, ενώπιον περιορισμένου και συχνά εχθρικού κοινού– έχει ίσως και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθιστώντας την εκ των υστέρων πρότυπο απόλυτης καλλιτεχνικής αυτονομίας.
All Tomorrows Parties (Live)
Δεν θα τη λέγαμε ακριβώς ούτε μυθομανή ούτε ψώνιο (δεν είχε ανάγκη, είχε συνευρεθεί με ιερά τέρατα). Απλώς προτιμούσε τις πιο εξωφρενικές εκδοχές μιας έτσι κι αλλιώς απίστευτα κοσμοπολίτικης και περιπετειώδους ύπαρξης από τα χαμηλά στα ψηλά και πάλι πίσω, ξανά και ξανά.
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ
Με τους Velvet Underground:
“The Velvet Underground & Nico” (1967)
Σόλο άλμπουμς:
“Chelsea Girl” (1967)
“The Marble Index” (1968)
“Desertshore” (1970)
“The End…” (1974)
“Drama of Exile” (1981)
“Camera Obscure” (1985)
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου