JIMMIE RODGERS  

The Blue Yodeler

Πριν περίπου 90 χρόνια, η χρονιά του 1927, δεν ήταν καθόλου ένα τυχαίο έτος στα μουσικά πεπραγμένα. Ήταν τότε που ο George Gershwin έγραψε το μιούσικαλ “Funny Face”, συνέθεσε το “S Wonderful” και (ξανα)ηχογράφησε την ιστορική και βραβευμένη version του “Rhapsody In Blue”. O Louis Armstrong σχηματίζει την μπάντα του His Seven Hot. O Duke Ellington ηχογραφεί την jazz σύνθεση “Black and Tan Fantasy”. Ο πρωτομάστορας της blues, Big Bill Broonzy αρχίζει την δισκογραφική του καριέρα κι ο Henry Thomas συνθέτει το “Bull Dose Blues”. Τότε ήταν που κι ο έτερος πατέρας των blues, Robert Johnson, τελειώνοντας το σχολείο του, έκανε, όπως λέει ο αστικός μύθος, την περίφημη συμφωνία με τον διάβολο για να μπορεί να παίζει κιθάρα καλύτερα απ’ όλους. Ακόμη και στη κλασική μουσική – ναι, τότε ακόμη γραφόταν - ο Igor Stravinsky συνθέτει το μνημειώδες έργο του “Oedipous Rex”. Τότε, εμφανίζεται στη δισκογραφία κι ο κύριος Jimmie Rodgers, ηχογραφεί το “T For Texas (Blue Yodel)” και δημιουργεί ένα νέο είδος μουσικής. Την κάντρι.

   Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ’ την αρχή : Γεννήθηκε ως James Charles Rodgers έξω από το Meridian του Μισισιπή στις 8 Σεπτεμβρίου 1897. (Σημείωση: Ο συγκεκριμένος ήταν ο Jimmie C. Rodgers. Δεν πρέπει να τον συγχέουμε με τον Jimmie F. Rodgers,  μετέπειτα  pop & country τραγουδιστή). Ο πατέρας του εργαζόταν σε εταιρεία σιδηροδρόμων κι ο μικρός Jimmie ακολούθησε τα βήματά του. Από τα δεκατέσσερά του ταξίδευε συνεχώς και δούλευε στα τρένα, συχνά ως επιβιβαστής ή σηματοδότης (εξ’ ου και το παρατσούκλι του “Brakeman” ή  “The Singing Brakeman”). Είχε ήδη αρχίσει να παίζει banjo και κιθάρα και πήρε blues επιρροές από τους μαύρους εργάτες στο πλήρωμά του, πάνω στα τρένα ή στην κατασκευή των γραμμών. Έτσι τα βράδια έπαιρνε την κιθάρα του και έμπαινε στα άδυτα της μαύρης blues μουσικής, αφομοιώνοντας βασικά στοιχεία της. Μετά από μερικά χρόνια διαγνώστηκε με φυματίωση (ασθένεια κοινή εκείνη την εποχή - είχε πεθάνει κι η μητέρα του απ΄αυτήν). Άρχισε τότε να αναζητεί τρόπους να βγάλει το ψωμί του με άλλους τρόπους, αφού δεν μπορούσε πλέον να εργάζεται στις σκληρές συνθήκες του σιδηρόδρομου. Τα επόμενα τρία χρόνια παίζει με ερασιτεχνικές μπάντες, κερδίζοντας μάλιστα αρκετά χρήματα. Στη συνέχεια, το 1926, σχημάτισε τους Jimmie Rodgers Entertainers. Το 1927, συνεργάστηκε με ένα συγκρότημα με το όνομα Tenneva Ramblers. Τότε ήταν που εμφανίστηκε για πρώτη φορά και στο ραδιόφωνο (στο Asheville της Βόρειας Καρολίνας).

  

T.B. Blues (1931)

Την ίδια χρονιά, το 1927, γίνεται και το πιο σημαντικό γεγονός στην καριέρα του. Μαθαίνει ότι ο Ralph Peer, ένας ερευνητής ταλέντων για την δισκογραφική Victor Talking Machine Company, οργάνωνε ακροάσεις στο Bristol του Τενεσί. Από αυτές τις Bristol Sessions ξεκίνησε επίσης η καριέρα της θρυλικής Carter Family. Πολλοί τη θεωρούν ως τη θεμελιώδη στιγμή στην ιστορία της σύγχρονης country μουσικής. O Peer αμέσως κατάλαβε ότι έπιασε λαβράκι, ήρθαν σε συμφωνία κι έπιασαν αμέσως δουλειά. Στις ηχογραφήσεις του, ο Rodgers και ο παραγωγός του, πέτυχαν έναν “συνδυασμό μπλουζ, τζαζ και παραδοσιακού folk” για να παράγουν ένα ύφος της μουσικής που αρχικά ονομάστηκε “hillbilly”. Η πρώτη ηχογράφηση έγινε παράγοντας τα τραγούδια "Sleep, Baby, Sleep" και "The Soldier's Sweetheart". Το πρώτο έγινε μάλιστα ένα εκπληκτικό hit, συστήνοντας τον Rodgers για πρώτη φορά στο αμερικάνικο κοινό. Στη συνέχεια, τον Νοέμβριο του ‘27, οι Rodgers και Peer ηχογράφησαν τέσσερα ακόμα τραγούδια για τη Victor, συμπεριλαμβανομένου του "Blue Yodel", επίσης γνωστού ως "T for Texas". Το γεγονός συντελέστηκε μέσα σε εκκλησία! Συγκεκριμένα στο στούντιο της Baptist Trinity Church, στο Camden του New Jersey. Όταν κυκλοφόρησε, τον Φεβρουάριο του 1928, "... δημιούργησε έναν ενθουσιασμό και φρενίτιδα αγοράς δίσκων που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει”, όπως γράφει ο μουσικός ιστορικός John Lilly το 1992. Πούλησε ένα εκατομμύριο αντίτυπα, αριθμό ρεκόρ για την εποχή και έκανε τον Rodgers, ουσιαστικά, τον πρώτο super star στην αμερικάνικη μουσική σκηνή.

T For Texas (1928)

    Το “T for Texas” είναι γραμμένο σε 12μετρο ρυθμό, με βάση τα blues του νότου. Οι δύο πρώτοι στίχοι κάθε στροφής επαναλαμβάνονται:

T for Texas
T for Tennessee [rpt]
T for Thelma
That gal that made a wreck out of me

If you don't want me mama
You sure don't have to stall [rpt]
Cause I can get more women
Than a passenger train can haul

I'm gonna buy me a pistol
Just as long as I'm tall [rpt]
I'm gonna shoot poor Thelma
Just to see her jump and fall

I'm goin' where the water
Drinks like cherry wine. [rpt]
Cause this Georgia water
Tastes like turpentine

I'm gonna buy me a shotgun
With a great long shiny barrel [rpt]
I'm gonna shoot that rounder
That stole away my gal

'Druther drink muddy water
Sleep in a holler log [rpt]
Than to be in Atlanta
Treated like a dirty dog

   Περιττό να αναφερθεί ότι σύνθεση, στίχοι και κιθάρα ήταν του ιδίου. Όπως και τα υπόλοιπα τραγούδια του είχε διάρκεια  γύρω στα τρία, τρισήμισι λεπτά. Σε μερικά τραγούδια του υπήρχαν συγκροτήματα που τον συνοδεύαν. Όμως  σ’ αυτό ήταν εξ’όλοκλήρου μόνος του.

  Γενικά οι στίχοι  στα τραγούδια του είχαν να κάνουν κυρίως με τρία θέματα: Το ένα ήταν η κίνηση. Συχνά τρένα ή ακόμη και άλογα. Αυτή η …”κίνηση” έφερνε συχνά τους ανθρώπους στο σπίτι - άλλες πάλι όχι. Το δεύτερο θέμα ήταν το συναίσθημα στην καθημερινή του διάσταση. Τα τραγούδια για την αγάπη και τη λαχτάρα προς τους γονείς, ήταν συνηθισμένο θέμα του Jimmie, πχ. στο “Daddy and Home” ή στο “Down the Old Road to Home”. Τρίτο θέμα: η αποτυχημένη αγάπη. Ιστορίες με απατημένους συζύγους, παραμελημένες ή άπιστες γυναίκες κι ακόμη εγκλήματα πάθους που οδήγησαν στη φυλακή.
   Δύο χαρακτηριστικά της ζωής του Μισισιπή ήταν ιδιαίτερα σημαντικά για τον Rodgers, που τραγουδούσε τραγούδια όπως το "Mississippi Moon" και το "Mississippi Delta Blues". Πρώτον, η δουλειά σε τρένα του έδωσε πολλές ιστορίες και ιδέες για ταξιδιώτες. Στα τραγούδια του, ενθουσιάστηκε με τους ανθρώπους σε κίνηση, σε μεγάλο βαθμό, επειδή, είτε ως εργαζόμενος στο σιδηρόδρομο είτε ως μουσικός ταξιδιώτης, ήταν ένας από αυτούς. Αυτή η ενσυναίσθηση ήταν ιδιαίτερα σημαντική τη δεκαετία του 1930 κατά τη Μεγάλη Ύφεση, όταν τόσοι πολλοί άνθρωποι έπρεπε να ταξιδεύουν για αναζήτηση εργασίας. Δεύτερον, ο ίδιος ο Μισισιπής! Ο Rodgers μεγάλωσε ακούγοντας περισσότερη αφρο-αμερικάνικη μουσική από ό, τι οι περισσότεροι μουσικοί της χώρας ήταν πιθανό να έχουν ακούσει.

Waiting For A Train (1928)

    Το σημαντικό όμως στον Jimmie Rodgers και η αξιοσημείωτη μουσική του καινοτομία είναι το στυλ του: Το λεγόμενο “yodeling” και η σειρά τραγουδιών με την ονομασία “Blue Yodels”.  Στη σύντομη καριέρα του κυκλοφόρησε δεκατρία Blue Yodels. Όλα είναι σε μορφή blues AAB (λέει έναν στίχο δύο φορές και στη συνέχεια ακολουθεί με έναν στίχο “σύναψης”). Το πιο δημοφιλές του τραγούδι, "T for Texas", ονομάστηκε "Blue Yodel No. 1" και αποτέλεσε το πρώτο της σειράς. Τι ακριβώς όμως είναι το “yodeling”; Είναι μια μουσική φόρμα τραγουδιών με χαρακτηριστικό τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα και φράσεις, περιλαμβανομένου και του falsetto, καθώς και το γνωστό μας - από τη Heidi ίσως; -  "Yodel - Ay - EEE - Oooo". Η αγγλική λέξη yodel προέρχεται από τη γερμανική λέξη ‘jodeln’, που σημαίνει "να προφέρετε τη συλλαβή jo" (προφέρεται "yo" στα αγγλικά). Αυτή η φωνητική τεχνική χρησιμοποιείται σε πολλούς πολιτισμούς παγκοσμίως. Το Alpine Yodeling ήταν μια μακροχρόνια αγροτική παράδοση στην Ευρώπη, κυρίως στις Αυστριακές και Βαυαρικές Άλπεις, που ξεκίνησε πιθανώς από τον τρόπο που καλούσαν οι βοσκοί τα ζώα τους ή ακόμη και στη μεταξύ τους επικοινωνία στις ορεινές αυτές περιοχές. Στην Ευρώπη, το yodeling εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό χαρακτηριστικό της λαϊκής μουσικής ( Volkmusic) από την Ελβετία, την Αυστρία και τη νότια Γερμανία και μπορεί να ακουστεί σε πολλά σύγχρονα λαϊκά τραγούδια. Η πολύπλευρη αυτή "φωνή" αργότερα έγινε μέρος της παραδοσιακής λαϊκής και μουσικής έκφρασης της περιοχής. Ο όρος “blue yodel” του Rodgers  χρησιμοποιείται για να διαφοροποιήσει το αυστριακό yodeling από την αμερικανική μορφή του που εισήγαγε ο Rodgers. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι είδε έναν θίασο ελβετών yodeler να δίνει μια παράσταση σε κάποια εκκλησία κάπου στον αμερικάνικο Νότο. Απλώς του άρεσε και το ενσωμάτωσε στα τραγούδια του. Με τον τρόπο που το χρησιμοποιούσε πολλοί άκουγαν κάτι σαν σφύριγμα τρένων - καθόλου παράξενο με την προηγούμενη ζωή του Jimmie. Πριν από τον Rodgers, αρκετοί Αφροαμερικανοί, κυρίως ο Charles Anderson, εξειδικεύτηκαν στο είδος και το 1923 οι μπλουζ τραγουδιστές Bessie Smith και Sara Martin ηχογράφησαντο τραγούδι του Clarence Williams "Yodeling Blues”. Ο Rodgers δεν ήταν ο πρώτος μουσικός που τραγούδησε "Yo de lay hee-ho" μεταξύ των στίχων των τραγουδιών του, αλλά το έκανε με τέτοιον προσωπικό τρόπο, ώστε πολλοί να υποθέτουν ότι η country  περιελάμβανε πάντα το yodeling. Η καινοτομία του Rodgers έγκειται στο ότι το δικό του yodeling μπόρεσε να αναμείξει την ευρωπαϊκή του διάσταση με τη στιχουργική της εποχής και με τα στοιχεία της μαύρης-blues μουσικής. Δεν είναι τυχαίο, μετά τη φρενίτιδα των blue yodels, ότι του βγήκε το όνομα-τίτλος “The Father of Country Music”. Όπως επίσης ότι το 1961, 28 χρόνια μετά τον θάνατό του, μπήκε, μεταξύ άλλων δύο, θριαμβευτικά στο πρώτο Country Music Hall of Fame (και μετέπειτα σε πάρα πολλά Hall of Fame).

Ας πάμε πάλι στο “T For Texas” ή “Blue Yodel #1”. Όπως είναι φυσικό αρκετοί το διασκεύασαν κατά τη διάρκεια πολλών δεκαετιών. Το πιο γνωστό cover φυσικά είναι αυτό των Lynyrd Skynyrd, στο live άλμπουμ τους “One More From the Road”. Το πρωτόπαιξαν εκεί, στο Fox Theatre της Atlanta, τον Ιούλη του 1976, σε στυλ rock ‘n’ roll και με το επιθετικό κρεσέντο τριών κιθάρων. Προφανώς προσπάθησαν να το κάνουν να μοιάζει αφενώς μεν με το “Call Me The Breeze”(cover κι αυτό) , αφετέρου δε με την δημοφιλή version του “One Way Out” των  Allman Brothers. Άρεσε τόσο, που έγινε από εκεί και πέρα αναπόσπαστο κομμάτι των συναυλιών τους. Και, προς τιμήν τους, πάντα το προλόγιζαν και μνημόμευαν τον δημιουργό του και την διαχρονική του αξία.

 Lynyrd Skynyrd -  T For Texas (1976)

   Ο J.Rodgers έγραψε κοντά στα 110 τραγούδια (όλα στην Victor). Εντούτοις, τα πιο δημοφιλή του ήταν τα δώδεκα διαφορετικά sequels στο "Blue Yodel". Bασιζόταν σε 12μετρα blues, την χαρακτηριστική κιθάρα και τα ιδιαίτερα φωνητικά μορφώματα του Jimmie. Τα πιο διάσημα από αυτά ίσως είναι το "Blue Yodel No. 8 (Mule Skinner Blues)" και το "Blue Yodel No. 9 (Standin 'On the Corner) - και οι δύο παραφωγές του 1930. Στο τελευταίο μάλιστα παίζει τρομπέτα ο Louis Armstrong ενώ η σύζυγός του Lil Hargin είναι στο πιάνο! Πρόκειται για ένα τραγούδι που περιγράφει τη ζωή των “rounders” στο Memphis κι ένας αστυνομικός τους λέει χαρακτηριστικά: ” I said, you'll find my name on the tail of my shirt / I'm a Tennessee hustler and I don't have to work “. Το παρακάτω ενδιαφέρον κλιπάκι είναι από τη τηλεοπτική σειρά The Johnny Cash Show, το 1970, όπου Armstrong και Cash μιλάνε για τον Rodgers και παίζουν μαζί το Νο. 9:

Louis Armstrong-Johnny Cash - Blue Yodel No. 9 (1970)

Ο Rodgers πέρασε τα επόμενα χρόνια μακριά από τον Μισισιπή. Τα τελευταία χρόνια μένει στο Τέξας, απολαμβάνοντας τη δόξα του ως star, με την εικόνα του κάου-μπόϋ. Ο κόσμος ταυτιζόταν μαζί του, τόσο μέσα από τα τραγούδια του, όσο και μέσα απ΄το στυλ του στις φωτογραφήσεις. Το 1929 μάλιστα συμμετέχει και σε μια κινηματογραφική ταινία με τίτλο “The Singing Brakeman” (το παρατσούκλι του), όπου φυσικά τραγουδά μεταξύ άλλων, ως σιδηροδρομικός υπάλληλος, το “T For Texas”:

T For Texas (1929)

    Όμως η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε κι ο Jimmie ήξερε ότι ο θάνατός του έρχεται - μάλιστα τραγούδησε γι 'αυτό. Πάνω στην περίοδο της μεγάλης του δόξας φτάνει - με τι άλλο; - με τρένο στη Νέα Υόρκη για μια ηχογράφηση του για την RCA Victor. Πριν φτάσει τα 40 του χρόνια ήταν τόσο αδύναμος, που δεν μπορούσε καν να σταθεί όρθιος. Πέθανε τελικά στο ξενοδοχείο Taft στη Νέα Υόρκη στις 26 Μαΐου 1933. Επίσημα ο θάνατός του οφειλόταν σε πνευμονική αιμορραγία (λόγω φυσικά της επιθετικής φυματίωσης). ‘Ηταν μόνο 35 ετών.

   Για την “κληρονομιά” που άφησε εμείς δεν έχουμε πολλά να πούμε – ό,τι και να αναφέρουμε φαντάζουν τόσο λίγα. Έθεσε, όσο  ελάχιστοι, ένα πρηγούμενο που διαμόρφωσε την ανάπτυξη τόσο της country όσο και της rock and roll κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών. Πολλοί είπαν ότι το DNA της σύγχρονης μουσικής “αποτελείται κατά βάση από Jimmie Rodgers”. Η λίστα των ανθρώπων που επηρρέασε, ατελείωτη. Η επιρροή του στα blues του Μισισιπή είναι εμφανής πχ. στις ηχογραφήσεις των Mississippi Sheiks, του Tommy Johnson, του Furry Lewis, του Scott Dunbar και του Mississippi John Hurt. Αυτός ήταν που ανακάλυψε και την blues τραγουδίστρια Eva Thomas. Αναφέρεται από μερικούς ότι το όνομά του ο Muddy Waters το πήρε από την φράση “muddy water”(T For Texas) του ειδώλου του, Jimmie. Είδωλο αποτελούσε και για τον άλλο μεγάλο μπλουζίστα  Howlin’ Wolf, ο οποίος τον είχε σε αφίσα στο τοίχο του δωματίου του. Η αλήθεια είναι ότι ήταν το πρότυπό του και προσπαθούσε από μικρός να του μοιάσει. “Δεν μπορούσα να κάνω το yodeling”, εξηγεί ο Wolf. “Οπότε το γύρισα στο howling κι όλα ήταν εντάξει”!

   Όλες οι μετά θάνατον διακρίσεις φαντάζουν επίσης μηδαμινές μπροστά στην πραγματική του συνεισφορά. Αξίζει μόνο να μνημονευτεί αυτό που ειπώθηκε για αυτόν όταν μπήκε πρώτος στο πρώτο Hall Of Fame της κάντρι: “the man who started it all”. Το 1997, ο Bob Dylan (μεγάλος θαυμαστής του) οργάνωσε ένα tribute album προς τιμήν του Rodgers. Εκεί ερμήνευσαν διασκευές κομματιών του και πολλοί άλλοι θαυμαστές του,  όπως οι: Bono, Willie Nelson, Iris Dement, Aaron Neville, Jerry Garcia, Van Morrison, Mary-Chapin Carpenter, Alisson Krauss, Dickey Betts, John Mellencamp κ.α. Ο  Dylan δήλωσε μεταξύ άλλων για τον τεράστιο αυτόν καλλιτέχνη: “Ο Jimmie Rodgers αποτελούσε ανέκαθεν ένα φως στη μουσική, που μας οδηγεί κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Ο τρόπος που δίνει τα τραγούδια του ήταν πάντα μία έμπνευση για όλους εμάς που ακολούθησαν. Υπήρξε μια πηγή δύναμης κι ο ήχος του ήταν τόσο μοναχικός και μυστικιστικός όσο και δυναμικός, που μπορεί και δίνει την ελπίδα στους κατατρεγμένους αλλά και την ταπεινότητα στους ισχυρούς”

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ