STOMU YAMASH'TA

οι άπειροι μουσικοί ορίζοντες του ανθρώπου από την Ανατολή

Η συμβολή του 70χρονου πια Stomu Yamash'ta στην διάδοση της παγκόσμιας μουσικής, πίσω στην δεκαετία του '70, συχνά και όχι ασυνήθιστα ξεχνιέται από τους μουσικούς κριτικούς, αλλά και τους διάφορους σχολιαστές. Αυτό όμως ακριβώς συνέβει, αφού υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους της διάδοσης της παγκόσμιας μουσικής, πολύ καιρό πριν την "γέννησή" της στα τέλη της δεκαετίας του '70 και αρχές της δεκαετίας του '80.
Ο Stomu Yamash'ta υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα στην Ιαπωνική μουσική σκηνή. Αναμίγνυε την παραδοσιακή μουσική της χώρας του με την Δυτική μουσική για περισσότερο από 2 δεκαετίες. Η προσέγγισή του και το πάθος του για τη μουσική, το ταλέντο του, η ευαισθησία, αλλά και η μουσικότητά του, δε πέρασαν απαρατήρητα από γιγάντιους καλλιτέχνες διαφόρων ειδών μουσικής. Το όνομά του ήταν Tsutomu Yamashita, που άλλαξε στο πιο εύηχο Stomu Yamash'ta, όταν ξεκίνησε να παίζει δίπλα σε αναγνωρισμένους συνθέτες της εποχής, όπως οι Thor Johnson, Toru Takemitsu και Hans Werner Henze.

Stomu Yamash'ta - Memory of Hiroshima (1973)

Μεγάλωσε παίζοντας ντραμς και κρουστά. Πολύ γρήγορα βρήκε το δικό του προσωπικό στυλ, το οποίο και τελειοποίησε στο πανεπιστήμιο του Κιότο. Σκοπός του ήταν να "τεντώσει" τα μουσικά σύνορα μέχρι τα όριά τους. Σύντομα θα τον ήξερε όλος ο κόσμος που ασχολούνταν με την μουσική. Από το 1971 έως το 1975 δώδεκα άλμπουμ κυκλοφόρησαν με το όνομά του και άλλα πέντε
που τον συμπεριελάμβαναν σαν performer. Το 1969 σε ηλικία 22 χρόνων είχε την μεγάλη τιμή να του προταθεί μια guest εμφάνιση στην Συμφωνική Ορχήστρα του Σικάγο. Εκεί που οι περισσότεροι μουσικοί δεν θα είχαν την ψυχολογία να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους, μπροστά στους βιρτουόζους μουσικούς της ορχήστρας, ο Stomu Yamash'ta έκλεψε το σόου, ενθουσιάζοντας το κοινό που όρθιο του πρόσφερε ένα πεντάλεπτο χειροκρότημα και ανάγκασε το περιοδικό Time να γράψει ότι την παράσταση έκλεψε ένας βιρτουόζος percussionist ο Stomu Yamash'ta. Σε απολογισμό της παράστασης που έδωσε γράφτηκε ότι η ορχήστρα κάθησε εκστασιασμένη να ακούσει το σόλο που έδωσε ο Yamash'ta, ο οποίος έμοιαζε να παίζει με τέτοιο οργιαστικό τρόπο λες και η ζωή του εξαρτόταν από αυτό το παίξιμο. Καθώς το'70 έμπαινε, ο Stomu Yamash'ta σε συνεργασία με το jazz πιανίστα Masahiko Sato δούλεψε την Metempsychosis, ένα άλμπουμ με μίξη avant garde, free jazz και νεοκλασσική μουσική.

Το άλμπουμ έγινε αποδεκτό από τους κριτικούς και αργότερα το ίδιο έτος κυκλοφόρησε το πρώτο του live άλμπουμ "Percussion Recital" για να ακολουθήσει το "World Of Stomu Yamash'ta".

Κανένα από αυτά τα άλμπουμ δεν κυκλοφόρησε ή επανεκδόθηκε εκτός Ιαπωνίας και σε καμία μορφή. Το άλμπουμ Metempsychosis, περιγράφεται ως κάτι μεταξύ του ήχου του Sun Ra και των Γερμανών Cosmic Jokers. Ομως και αυτό δεν κυκλοφόρησε εκτός Ιαπωνίας. Οι κριτικοί περίεργοι περίμεναν για την συνέχεια. Και δεν περίμεναν πολύ. Σύντομα βγήκε το "Red Buddha". Πήρε το όνομά του από την θεατρική εταιρεία που ιδρύθηκε από τον Stomu Yamash'ta το 1971 και που αργότερα περιόδευσε στην Ευρώπη.

Ασχολήθηκε επίσης με την jazz, αλλά και με τη rock όμως σε πιο πειραματική/progressive μορφή. Με τον Klaus Schulze (Cosmic Jokers) στα synthesizers, τον Steve Winwood (των Traffic) στα φωνητικά και στα keyboards, τον Al Di Meola (Return To Forever) στην κιθάρα, τον Michael Shrieve (των Santana) στα drums, αλλά και τον Rosko Gee (Traffic), έφτιαξε και ηγήθηκε του θρυλικού συγκροτήματος Go το 1976. Έβγαλαν δυο άλμπουμ το Go (1976) και το Go Too (1977) με τα φωνητικά των Jess Roden και Linda Lewis, το μπάσο του Paul J. Jackson και τον percussionist Brother James. To Go το έβγαλαν και σε live από παρουσίαση του στη Γαλλία το καλοκαίρι του 1976. Ας μεταφερθούμε νοερά στην μαγική ατμόσφαιρα του live στο Παρίσι όταν το ημερολόγιο έγραφε 1976.

Go - Crossing the Line (1976)

Stomu Yamash'ta's Go (1976)

Go - Beauty (1977)

Go - Mysteries of Love (1977)

Λίγοι θυμούνται ότι ο Stomu συνεισέφερε στις ταινίες του Ken Russell "The Devils", του Nicolas Roeg "The Man Who Fell to Earth" με τον David Bowie, καθώς και του Paul Mazursky "Tempest".

Stomu Yamash'ta - Wind Words

Μετά από όλες τις επιτυχίες και την αγάπη του κόσμου, έχοντας μπροστά του ένα υπέρλαμπρο μέλλον, ο Stomu Yamash'ta, όπως ο ίδιος λέει αισθάνθηκε ότι δεν μπορούσε να "αναπνεύσει" άλλο και απλά εξαφανίστηκε από το προσκήνιο για την μακρινή χώρα του. Δεν άφησε απλά το Λονδίνο, αλλά όλη αυτή την δουλειά που έκανε, όπως και τις προσδοκίες των θαυμαστών του. Η συνέχεια της ιστορίας του εκτυλίσσεται στην Ιαπωνία, όταν συνάντησε έναν μοναχό με σκοπό να γίνει μοναχός και ο ίδιος στο αρχαιότερο ναό της χώρας, εκεί που είχε ξεκινήσει σαν παιδί και είχε όνειρο ζωής να συνεχίσει σαν ενήλικας.  Ο μοναχός λοιπόν του είπε ότι είναι εύκολο για τον καθένα να γίνει μοναχός, αλλά μόνο συγκεκριμένοι άνθρωποι μπορούν να γίνουν αυτό που ήταν ο Stomu Yamash'ta.
Η επόμενη δουλειά του είναι σε μια ταινία-ντοκυμαντέρ σχετική με την ηθική των Σαμουράι και τις πολεμικές τέχνες, με τους progressive Ιάπωνες Cosmos Factory, όπου ο keyboard player μπαίνει βοηθός του Yamash'ta με την υπόποιπη μπάντα να βλέπει να ανοίγονται νέοι ορίζοντες μπροστά τους παρά την τόσο μεγάλη φήμη τους.
Το άλμπουμ Iroha που ακολούθησε αναφέρεται σε ένα αρχαίο Βουδιστικό ποίημα, που για πολλές εκατοντάδες χρόνια χρησιμοποιείτο για να μαθαίνουν τα παιδιά την αλφαβήτα.

Η δισκογραφία του είναι πολύ πλούσια, εδώ αναφέραμε ένα μικρό δείγμα της δουλειάς του Stomu Yamash'ta.

Η μουσική των λίθων

Τα Sanukit είναι ένα συγκεκριμένο είδος ηφαιστειακών λίθων, που απαντάται στην επαρχία Sakaide της Ιαπωνίας. Σχηματισμένοι 13,5 εκ. χρόνια πριν μπορούν να παράγουν ένα αξιοθαύμαστο μεταλλικό ήχο όταν τα χτυπήσει κανείς. Τον 2ο π.Χ. αιώνα, οι Βουδιστές μοναχοί τα χρησιμοποιούσαν για το κάλεσμα των πιστών στις τελετές τους, όπως έχουμε την καμπάνα εμείς.
Το αποτέλεσμα του ήχου τους θεωρούνταν ότι συνέβαλε στο πέρασμα σε μια ανώτερη πνευματική κατάσταση. "Τα Sanukit", όπως μέσα σε δίσκο του γράφει ο Stomu Yamash'ta, "είναι το σύμβολο του αυθεντικού υλικού που δημιουργήθηκε την ώρα του Big Bang. Ο καθαγιασμένος αυτός ήχος των οργάνων που είναι φτιαγμένα από το υλικό αυτό, χρησιμοποιείται στην ψυχοθεραπεία σε πολλά ψυχιατρικά κέντρα της Ιαπωνίας. Η συχνότητα που παράγουν είναι πάνω από 8000Hz και αναφέρεται σαν υπερηχητικό κύμα, που βελτιώνει την πνευματική ισορροπία με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση των εγκεφαλικών κυττάρων. Ακόμα πιο πέρα, στην μουσική, ο ήχος σπάει τα συμβατικά όρια των 88 νότων (το βασικό θαύμα της μουσικής), επεκτεινόμενος μία οκτάβα πάνω και μία κάτω φτάνοντας τελικά στις 110, καθιστώντας τις δυνητικές τονικότητες σχεδόν άπειρες, συγκρινόμενες με αυτές που μπορούν να αποδώσουν τα συμβατικά μουσικά όργανα. Είμαστε πεπεισμένοι ότι αυτή η δουλειά (εννοεί τον δίσκο) και αυτές που θα ακολουθήσουν θα παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο στην πορεία των νέων τεχνών". Συνεργαζόμενος με τον ερευνητή των λίθων Maeda Hitoshi δημιούργησαν τα νέα αυτά όργανα από το υλικό Sanukit με σχήμα γενικά καθοριζόμενο από το φυσικό στοιχείο που αντιπροσώπευε κάθε ένα φυσικό στοιχείο στο Βουδισμό. Τετράγωνο σχήμα για τη γη, στρογγυλό για το νερό, τρίγωνο για τη φωτιά και σε σχήμα διαμαντιού για τον αέρα. Κατά αυτό τον τρόπο τα Sanukit ενσωμάτωναν τη φύση μαζί στο σχήμα και στο περιεχόμενο. Αυτά τα υλικά με ζωή εκκατομυρίων ετών δίνουν την οργανικότερη μουσική κατευθείαν από την μητέρα φύση εξηγεί ο Stomu. Ενώ με τα μουσικά όργανα που ο άνθρωπος κατασκευάζει γνωρίζεις από πριν που μπορεί να φτάσει ο ήχος που θα παίξεις, με τα Sanukit πρέπει ο χρήστης να είναι πνευματικά έτοιμος να παίξει προσδοκώντας τον μαγικό τους ήχο, καθώς είναι τεράστια τα μαγνητικά πεδία μέσα στους λίθους.
Ο Stomu συνέθεσε δημιουργίες με την χρήση αυτών των ιδιαίτερων οργάνων σε Ιαπωνία και Ευρώπη, με πιο φημισμένη αυτή στο Stonehenge το 1990. Ο Stomu Yamash'ta έβγαλε μία τριλογία το Solar Dream Trilogy, χρησιμοποιώντας τα όργανα αυτά, από το 1993 μέχρι το 1997.

Ο Stomu πιστεύει ότι καθήκον του καλλιτέχνη είναι να ανοίγει νέες διαστάσεις στην μουσική για το κοινό του, που για αυτόν βρίσκονται πολύ πίσω στο χρόνο σε επαφή με την φύση. Όπως οι λίθοι, τα πουλιά, το νερό, ο αέρας που μεγιστοποιούν την ανακούφιση της ψυχής στον χαοτικό κόσμο και επαναπροσδιορίζουν την σχέση ανθρώπου και φύσης, μια κυριολεκτικά ΔΙΕΘΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ που διαπερνά πολιτιστικά και θρησκευτικά σύνορα. Όπως λέει ο ίδιος "Ο εξατομικευμένος ήχος κάθε λίθου μοιάζει να διασχίζει μια θαμπή έκταση στο χρόνο/διάστημα μέσα από 13,5 εκ. χρόνια για να μας πει κάτι. Να μας πει να οραματιστούμε την ατέλειωτη έκταση του κενού.

Βασίλης